Βάσoς Καπάνταης: Μνημείο - Ηρώον Ποντιακού Ελληνισμού "ΑΚΡΙΤAΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ" στο Χαϊδάρι (Καραϊσκάκη & Παύλου Μελά - Δημοτική Βιβλιοθήκη | Πλατεία Δημοκρατίας). | Φωτ.: Κώστας Φωτεινάκης 20.05.2025
ΙΣΩΣ Η ΩΡΑΙΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΟΤΕΡΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ
"ΜΝΗΜΕΙΟ - ΗΡΩΟΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ" ΣΤΟ ΧΑΪΔΑΡΙ
Η δημοσίευση γίνεται με αφορμή α) Την επέτειο της Γενοκτονίας των Ποντίων 19 Μαΐου και β) Της έκθεσης «Βάσος Καπάνταης. Σχέδια και γλυπτά» που πραγματοποείται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, 12 Φεβρουαρίου έως 31 Μαΐου 2025 [ΕΔΩ] [ΕΔΩ] [ΕΔΩ] - ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ [ΕΔΩ]
ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
ΤΙΤΛΟΣ: ΑΚΡΙΤAΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ( αναγράφεται στη βάση του γλυπτού )
Χυτήριο: Δ. ΓΑΒΑΛΑΣ
Σύνθεση - Υλικά: Χαλκός και Μάρμαρο
Έτος δημιουργίας: 1987 | Πρόεδρος Συλλόγου Ποντίων Χαϊδαρίου: Γεωργία Ερμείδου | Δήμαρχος Χαϊδαρίου: Κυριάκος Ντηνιακός.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: "Μνημείο - Ηρώον Ποντιακού Ελληνισμού" - ΕΣΕΤ’ ΗΜΑΡ ΝΟΣΤΙΜΟΝ
Το Μνημείο του Ποντιακού Ελληνισμού (Χαϊδάρι) είναι το Ηρώο του Πόντιου Ακρίτα που φιλοτέχνησε ο αείμνηστος Βάσoς Καπάνταης. Η εμβληματική αυτή φυσιογνωμία, χαραγμένη από τα χρόνια της προσφυγιάς, λάξευσε πληθώρα έργων που ως θέμα είχαν τον Ποντιακό Ελληνισμό. Το Ηρώο των Ποντίων στο Χαϊδάρι δημιουργήθηκε το 1987, από χαλκό, ενώ στην μαρμάρινη επιγραφή,φωτογραφία, ο γλύπτης αναφέρει: ΕΣΕΤ’ ΗΜΑΡ ΝΟΣΤΙΜΟΝ.
[Φωτ. Κώστας Φωτεινάκης 20.05.2025 - τμήμα του Μνημείου - Ηρώου Ποντιακού Ελληνισμού στο Χαϊδάρι]
ΒΑΣΟΣ ΚΑΠΑΝΤΑΗΣ:
ΕΣΕΤ’ ΗΜΑΡ ΝΟΣΤΙΜΟΝ (ΘΑ ΕΡΘΕΙ Η ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ)
Η αναφερόμενη ως ‘’Ομηρική’’ φράση «Έσεται ήμαρ νόστιμον» είναι δικής του ‘’εν ποιητική αδεία’’ έμπνευσης με τη μίξη των δύο αυθεντικών ομηρικών φράσεων ‘’νόστιμον ἦμαρ’’ και ‘’ἒσ(σ)εται ἦμαρ’’ που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνουν αντίστοιχα: ‘’η μέρα της επιστροφής’’ και ‘’ θα έρθει η μέρα ’’ η δε φράση ‘’έσεται ήμαρ νόστιμον’’ μεταφράζεται ακριβώς ‘’θα έρθει η μέρα της επιστροφής’’ εννοώντας πάντα ως τόπο την πατρίδα.
Από το αίσθημα της γλυκιάς εν γένει προσμονής του νόστου (από το ρήμα ‘’νέομαι’’= επιστρέφω) κατέληξε το νεοελληνικό επίθετο ‘’νόστιμος-η-ο’’ ενώ πρώτοι οι Γάλλοι σε μια σύνδεση των δύο ελληνικών λέξεων ‘’νόστος + άλγος’’ δημιούργησαν τη λέξη nostalgie η οποία με αντιδάνειο επέστρεψε στο ελληνικό λεξιλόγιο δηλώνοντας το γλυκό ψυχικό πόνο που γεννάει η θύμηση, κατ’ επέκταση και αυτόν της πατρίδας.
Το διακριτικό σήμα ή λογότυπο της Ομοσπονδίας Προσφυγικών Σωματείων Ελλάδος (Ο.Π.Σ.Ε.) είναι η ίδια της η σφραγίδα όπως αυτή φαίνεται στη φωτογραφία.
Σύμφωνα με το παραπάνω καταστατικό άρθρο, στην περιγραφή της σφραγίδας της αναφέρεται ότι στο κέντρο της απεικονίζεται η παράσταση του μεταλλίου του ιδρυτικού της Ομοσπονδίας Συνεδρίου, που οργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1984 και ότι «φέρει την Ομηρική έκφραση»: ΕΣΕΤ’ ΗΜΑΡ ΝΟΣΤΙΜΟΝ. Το εν λόγω μετάλλιο του ιδρυτικού της συνεδρίου, φιλοτέχνησε ο γλύπτης Βάσος Καπάνταης (1924-1990) με καταγωγή από την Πέργαμο.
Στο πάνω μέρος του διακριτικού σήματος υπάρχουν πουλιά που πετούν προς τον ήλιο τονίζοντας έτσι την κατεύθυνση προς την Ανατολή και σχηματικά κύματα που εικονίζουν το Αιγαίο στο κάτω μέρος, ενώ τα αρχικά ΑΘΕ δηλώνουν την έδρα της Ο.Π.Σ.Ε. στην Αθήνα από τη συντομογραφία της λέξης ΑΘΕΝΑΙΩΝ ( =Αθηναίων) όπως αυτή εικονίζεται στα αρχαία τετράδραχμα του αρχαίου Δήμου των Αθηναίων, με τη γνωστή μας κουκουβάγια. Το διακριτικό αυτό σήμα της Ο.Π.Σ.Ε. σφραγίζει με την περιεκτική παρουσία του τη νοσταλγία των αλησμόνητων πατρίδων και των αγώνα της για τη διάσωση, τη διατήρηση και διάδοση της ιστορίας τους, συνδεδεμένη άρρηκτα με εκείνη των προσφύγων προγόνων μας.
ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΧΑΪΔΑΡΙ ΣΗΜΕΡΑ
19-21.05.2025
Εγχάρακτη επιγραφή σε μάρμαρο:
Ο ΣΥΛΛΟΓΟ ΠΟΝΤΙΩΝ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ "Η ΛΥΡΑ" ΜΕ ΠΙΣΤΗ
ΣΤΗΝ ΕΙΡΗΝΙΚΗ ΠΑΛΙΝΟΣΤΗΣΗ
ΣΤΙΣ ΠΡΟΓΟΝΙΚΕΣ ΕΣΤΙΕΣ ΤΟΥ
ΠΟΝΤΟΥ ΑΥΤΟ ΤΟ ΗΡΩΟ
ΕΣΤΗΣΕ ΤΟ 1987 ΤΙΜΩΝΤΑΣ
ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΜΑΡ
ΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
ΕΓΧΑΡΑΚΤΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ: ΠΟΝΤΟΣ - ΑΤΤΙΚΗ
[Μια αυθαίρετη για την ώρα ερμηνεία: "Η ΑΤΤΙΚΗ υποδέχεται το ΠΟΝΤΟ" με βάση το λογότυπο της Ομοσπονδίας Προσφυγικών Σωματείων που έχει τα γράμματα "ΑΘΕ" που σημαίνει "Αθηναίων" (η έρευνα θα συνεχιστεί).
Η δεύτερη ασπίδα, κάτω από την ΑΤΤΙΚΗ και πάνω από την πρώτη στοργγυλή ασπίδα ΠΟΝΤΟΣ, δεν υπάρχει (ίσως να έχει κλαπεί). Την βλέπουμε όμως στην παρακάτω φωτογραφία.
----------------------
ΜΕΤΑΛΛΙΟ «ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΝΗΜΗΣ ΑΛΥΤΡΩΤΩΝ ΠΑΤΡΙΔΩΝ 1922 - 1982»
Γλύπτης-χαράκτης ΒΑΣΟΣ ΚΑΠΑΝΤΑΗΣ (1924-1990)
Ο Βάσος Καπάνταης δημιουργεί το ΜΕΤΑΛΛΙΟ για τα 60 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή, το οποίο αποτελεί και τη βάση του λογοτύπου της Ο.Π.Σ.Ε. (1984). Τα αρχικά "ΑΘΕ" τόσο στο μετάλλιο, όσο και στο λογότυπο της Ο.Π.Σ.Ε, έχει προφανώς σχέση με το "Αργυρό τετράδραχμο Αθήνας", της εικόνας που ακολουθεί.
Έρευνα - Επιμέλεια - Φωτογραφίες (εκτός τη δεύτερη ασπίδα): Κώστας Φωτεινάκης
