Η απελευθέρωση της Αθήνας και το Χαϊδάρι | 12 Οκτωβρίου 1944 - 80 Χρόνια μετά.

 Η απελευθέρωση της Αθήνας και το Χαϊδάρι | 12 Οκτωβρίου 1944 - 80 Χρόνια μετά

[Πρώτη δημοσίευση στο ΧΑΪΔΑΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΕΔΩ]

του Κώστα Φωτεινάκη

Με αφορμή τα 80 Χρόνια από την Απελευθέρωση της Ελλάδας (1944 – 2024) και ανταποκρινόμενοι στην παρότρυνση/ έκκληση του συγγραφέα, ποιητή αλλά και κρατούμενου στο Στρατόπεδο της Γερμανίας Ματχάουζεν, Ιάκωβου Καμπανέλλη, με την κραυγή "Φίλοι μου θυμηθείτε το ναζισμό.…” (1993)...

… Θυμάμαι το ναζισμό και παρουσιάζω αυτήν την εργασία με εικόνες, με αφορμή τα 80 Χρόνια από την Απελευθέρωση της Αθήνας 12 Οκτωβρίου 1944.

Η εργασία εστιάζεται αποκλειστικά στο Χαϊδάρι στις μέρες της Απελευθέρωσης. Για το Στρατόπεδο Χαϊδαρίου, το ΜΠΛΟΚ 15 και την Εθνική Αντίσταση στο Χαϊδάρι έχω γράψει και δημοσιεύσει στο Ιστορικό Λεύκωμα "Χαϊδάρι - Τόπος & Άνθρωποι", 2007, καθώς και σε blogs - sites.

[ΕΙΚΟΝΑ -1. Σύνδεση με την Εθνική Αντίσταση. Κατά μήκος της Ιεράς Οδού, προφανώς στη δασική περιοχή του Όρους Αιγάλεω. Η “ΙΙ Ταξιαρχία – 4ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ” είναι σηματοδοτημένη με ----χχχ----χχχ-χχχ---]. Στο χάρτη καταγράφονται οι τοποθεσίες ΧΑΪΔΑΡΙ και ΔΑΦΝΙ. Πηγή: “Το μπλόκο της Κοκκινιάς (Χρονικό μνήμης). Δ.Νίκαιας 2004.

[ΕΙΚΟΝΑ -2. 12 Οκτωβρίου 1944: Η Απελευθέρωση στο Χαϊδάρι. Η Κομματική Οργάνωση Βάσης του ΚΚΕ, γνωστή ως ΚΟΒΑ, απέναντι από την εκκλησία Παναγίτσα. Σημαίες: Ρώσικες, Αγγλικές, ΗΠΑ, στο ίδιο πολιτικό κλίμα με το χαρακτικό του Τάσου (επόμενη φωτογραφία ) | ΕΠΟΝ 4ος τομέας Χαϊδαρίου | Ζήτω τα 26 χρόνια του ΚΚΕ | πανό με τη φωτογραφία του Νίκου Ζαχαριάδη…| Φωτογραφία του Ουκρανού Dmitri Kessel/ Ντμίτρ Κέσελ που εργάστηκε στο γνωστό περιοδικό LIFE.]

[ΕΙΚΟΝΑ -3. "Η απελευθέρωση της Αθήνας" - Χαράκτης Τάσσος. Βρίσκεται στην Εθνικη Πινακοθήκη [ Τα συνθήματα και το πολιτικό κλίμα είναι τα ίδια με την ΕΙΚΟΝΑ - 2] https://tinyurl.com/57rd3m53

[ΕΙΚΟΝΑ – 4. Η παραπάνω φωτογραφία βρέθηκε στο συρτάρι του Άγγελου Κατακουζινού και δημοσιεύτηκε στο αφιέρωμα “ΕΑΜ και ΑΣΤΟΙ” του BHMAGAZINO στο πλαίσιο του εορτασμού το 2016 για την απελευθέρωση της Αθήνας. https://tinyurl.com/y6nu9hxh

Το ΧΑΪΔΑΡΙ δεν μπορούσε να απουσιάζει από τον εορτασμό για την Απελευθέρωση της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου 1944, μιας και το Στρατόπεδο Χαϊδαρίου και το ΜΠΛΟΚ15 ήταν τόποι αναφοράς στην Εθνική Αντίσταση.

Αντιγράφουμε από το δημοσίευμα: “Αφορμή για την αιρετική, ομολογουμένως, εκδήλωση (τουλάχιστον σε μια πολυμνημονιακή Ελλάδα που συμφιλιώνεται με την ιστορική πραγματικότητα μιας πρώτης κυβέρνησης της Αριστεράς), μια σειρά είκοσι ασπρόμαυρων φωτογραφιών (συντηρημένων και σωσμένων αλλά όχι ακόμη ιστορικά τεκμηριωμένων). Εντοπίστηκαν (από τη μουσειολόγο Σοφία Πελοποννησίου) μέσα σε ένα ξεχασμένο συρτάρι, στο γραφείο του Αγγελου Κατακουζηνού. Ολες τραβηγμένες τις ημέρες της Απελευθέρωσης της Αθήνας (με εκκίνηση τη 12η Οκτωβρίου 1944), απεικονίζουν τους ξέφρενους πανηγυρισμούς μιας μεθυσμένης λαοθάλασσας που ξεχύνεται από παντού, με τον ΕΑΜ όχι απλά να πρωτοστατεί με σύμβολα και πρόσωπα (κάτι που είναι βεβαίως φυσικό αφού μιλάμε για τον «κορμό» της Αντίστασης) αλλά να μονοπωλεί τα κάδρα.”]

ΤΟ ΠΛΑΚΑΤ “Οι 15 εναποπείναντες Ακροναυπλιώτες” (16 κατά Αντώνη Φλούντζη). Οι 15 που δεν εκτελέστηκαν μαζί με τους άλλους Ακροναυπλιώτες την Πρωτομαγιά του 1944 ήταν αυτοί που λειτουργούσαν το Στρατόπεδο….. Μάγειροι και υπεύθυνοι συνεργείων….. Αυτοί λοιπόν οι “15 εναπομείναντες Ακροναυπλιώτες” (Ακροναυπλιώτες – Μέλη του ΚΚΕ κρατούμενοι από τη δικτατορία του Μεταξά παραδόθηκαν στους Γερμανούς) πήραν μέρος στην Απελευθέρωση της Αθήνας, στις 12 Οκτωβρίου 1944, πίσω από το ΧΑΪΔΑΡΙ

[ΕΙΚΟΝΑ – 5. Τα τρία Κ και ένα Χ: Καισαριανή, Κοκκινιά, Καλλιθέα, Χαϊδάρι]

[ΕΙΚΟΝΑ - 6. Ο Γερμανός επικεφαλής της μονάδας που κατείχε το Ταστσόγλειο (κτήριο στο ψυχιατρείο], θέλησε να εκβιάσει τον Μαυρουλίδη (δ/ντή του νοσοκομείου), ζητώντας ένα ποσό 200 χρυσών λιρών για να μην ανατινάξει το κτίριο. Αυτό συνεπαγόταν κίνδυνο και για τις άλλες εγκαταστάσεις του Νοσοκομείου.

Ευτυχώς η απειλή δεν πραγματοποιήθηκε ή μάλλον ματαιώθηκε λόγω της βιαστικής αποχώρησης. Κάποια απόπειρα έγινε στο ένα από τα κτίρια των Σανατορίων, που ήταν κενό γιατί δεν είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή του. Έβαλαν στα θεμέλιά του βόμβα, από την έκρηξη της οποίας έπαθε μια ρωγμή στο μέσο, χωρίς όμως μεγάλες ζημιές που θα αχρήστευαν το κτίριο.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι Γερμανοί ηττώμενοι και αναχωρώντας από την Ελλάδα ανατίναξαν την γέφυρα του Ισθμού της Κορίνθου, τη γέφυρα το σιδηροδρομικής γραμμής μετά την Ελευσίνα, επιχείρησαν να ανατινάξουν την Ηλεκτρική στο Κερατσίνι (Μάχη της Ηλεκτρικής από το ΕΑΜ), η σφαγή στο Αιγάλεω και οι εκτελέσεις στην Αγία Βαρβάρα (29 Σεπτεμβρίου 1944) κ.ά.

Διάβαζε επίσης και ΕΙΚΟΝΑ -9 από τη ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

[ΕΙΚΟΝΑ – 7. Στις 28 Οκτωβρίου 1944 ανεβαίνει το θεατρικό έργο "Χαϊδάρι - 12 εικόνες σκλαβιάς και λευτεριάς" του Ρενάτο Μόρντο. Δέκα έξι ημέρες μετά την Απελευθέρωση της Αθήνας. Περισσότερα: “Χαϊδάρι – 12 εικόνες σκλαβιάς και λευτεριάς” Βρέθηκε το χαμένο κατοχικό θεατρικό. https://tinyurl.com/m8wbx7su ]

[ΕΙΚΟΝΑ – 8. Η απελευθέρωση της Αθήνας τιμάτε για πρώτη φορά από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και την Περιφέρεια Αττικής με εκδηλώσεις στο Χαϊδάρι και στην Καισαριανή το 2017. | Με την αλλαγή της κυβέρνησης (Νέα Δημοκρατία) και της Περιφέρειας αυτές οι εκδηλώσεις σταμάτησαν. Συνεχίζονται όμως οι διαχρονικές εκδηλώσεις μνήμης από το Δήμο Χαϊδαρίου που ξεκίνησαν επί Δημαρχίας Δημήτρη Σκαμπά και συνεχίζονται μέχρι τις μέρες μας.]

[ EIKONA -9. Η Απελευθέρωση της Αθήνας (1944)

Απόσπασμα από τη ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ με αναφορά στην εκτέλεση στο Δαφνί (σημερινό Βοτανικό Κήπο)]

Στο πλαίσιο διαπραγματεύσεων (την αποχώρησης των Γερμανών) πραγματοποιήθηκαν δυο κύριες συναντήσεις. Η πρώτη έλαβε χώρα στο Ψυχικό μεταξύ του επικεφαλής των γερμανικών δυνάμεων, στρατηγού της αεροπορίας, Χέλμουτ Φέλμι και του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού. Η γερμανική πλευρά υποσχέθηκε να απέχει από δολιοφθορές κατά των βασικών υποδομών της Αθήνας όπως το φράγμα της λίμνης του Μαραθώνα, με αντάλλαγμα την ανεμπόδιστη αποχώρηση των μονάδων τους. Προς επίρρωση της συμφωνίας ο Φέλμι δημοσίευσε στον «Ημερήσιο Τύπο» (τη μοναδική εφημερίδα που κυκλοφορούσε στην Αθήνα εκείνη την εποχή) της 20ης Σεπτεμβρίου 1944 μια ανακοίνωση όπου διαβεβαίωνε τους Αθηναίους πως καμία πράξη δολιοφθοράς δεν επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εκ μέρους των γερμανικών στρατευμάτων, με την αυστηρή όμως προϋπόθεση-ειδοποίηση να μην ενοχληθούν. Ωστόσο, πριν λάβουν την εντολή εκκένωσης της πρωτεύουσας, οι S-S προχώρησαν στην εκτέλεση 72 ελλήνων πατριωτών στο Δαφνί, ενώ εξόντωσαν και την ομάδα των συνεργατών τους διερμηνέων, προκειμένου να μην αποκαλυφθούν λεπτομέρειες των εγκληματικών τους πράξεων. [ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ] https://tinyurl.com/3ux2mu46

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η άνευ όρων παράδοση της ναζιστικής Γερμανίας έγινε στις 6 Μαΐου 1945, επτά περίπου μήνες από την Απελευθέρωση της Αθήνας, αλλά για το θέμα αυτό θα επανέλθω όπως και με την παρουσίαση δύο νέων βιβλίων που έχουν σχέση με το Χαϊδάρι (Κατοχή, Αντίσταση).