Ο "ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΩΡ" της Μονής Δαφνίου "Δια χειρός Κόντογλου"; | Ο Φώτης Κόντογλου και η Μονή Δαφνίου

 

[Φωτ.1 - Κόντογλου Φώτης (1896 - 1965), Παντοκράτωρ, 1963 - Μολύβι σε χαρτί, 26,5 x 25 εκ. - Δωρεά Δέσποινας Μαρτίνου - Κόντογλου | Ανακτήθηκε από την Εθνική Πινακοθήκη 7/1/2023  [ΕΔΩ] 

Ο Φώτης Κόντογλου έχει κάνει σκίτσα από τη Μονή Δαφνίου. Ο Γιάννης Τσαρούχης μαθήτευσε κοντά στο Φώτη Κόντογλου και δημιούργησε ένα πιστό αντίγραφο της σύνθεσης  «Προσευχή Ιωακείμ και Αννης» (1920)  από το Καθολικό της Μονής Δαφνίου, το οποίο ξαναδούλεψε το 1930 (το αυθεντικό έργο από τη Μονή Δαφνιού και το αντίγραφο του Γιάννη Τσαρούχη παρουσιάζονται στο Ιστορικό Λεύκωμα "Χαϊδάρι - Τόπος και Άνθρωποι", 2007, σελ.43.) [ΕΔΩ] [ΕΔΩ].

Εικάζω ότι ο ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΩΡ, 1963, του Φώτη Κόντογλου που βλέπουμε στην ανωτέρω φωτογραφία είναι αντίγραφο από τον ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΑ της Μονής Δαφνίου (παρακάτω φωτογραφία -3).

Εικάζω ότι ο Φώτης Κόντογλου με βάση τον ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΑ της Μονής Δαφνίου είχε δημιουργήσει και άλλα έργα με το ίδιο θέμα. Διαβάστε το παρακάτω απόσπασμα:

Μονή Δαφνίου: Η προσευχή των Αγίων Ιωακείμ και Άννας | Το συντριβάνι (Αναβρυτήριο) της Μονής Δαφνίου υπόδειγμα για την κατασκευή στην αυλή του Βυζαντινού Μουσείου

[Κλικάρετε στην εικόνα για να μεγεθυνθεί και προσέξτε το "συντριβάνι"]

Η ανάρτηση αυτή αφιερώνεται στη μνήμη του φιλόλογου, συγγραφέα Θανάση Κουδούνη
----------------------------------

Με βάση το "συντριβάνι" (Αναβρυτήριο) που βλέπετε, στο κέντρο και αριστερά του ψηφιδωτού "Η προσευχή των Αγίων Ιωακείμ και Άννας" που βρίσκεται στο νάρθηκα του Καθολικού της Μονής Δαφνίου, έχει "κατασκευαστεί" αντίγραφο στον προαύλιο χώρο του Βυζαντινού Μουσείου.. "Τα εξωτερικά τοιχώματα της φιάλης διακόσμησε ο Φώτης Κόντογλου" (Ιστορικό Αρχείο ΒΧΜ, Αρχείο Γ.Σωτηρίου).
Η "φιάλη" χρησιμοποιείται για τον αγιασμό των υδάτων.

[Φωτ. Αρχείο Γ.Σωτηρίου]

[Πρόσφατες φωτογραφίες]

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η αρχική πληροφορία για το "συντριβάνι" ήταν πριν από τρία χρόνια από την κα Κατερίνα η οποία μας είπε το εξής: "Στο Βυζαντινό Μουσείο έχουν μεταφέρει ένα πηγάδι από τη Μονή Δαφνίου". Πήγαμε στο ΒΧΜ αλλά δεν επιβεβαιώσαμε την πληροφορία, για την ακρίβεια όσους ρωτήσαμε δεν γνώριζαν. Πέρασε ο καιρός και τελικά επιβαιώσαμε τις πληροφορίες που δημοσιεύουμε σήμερα.

ΕΚΘΕΣΗ: Έργα του 20ού και 21ου αιώνα από τις συλλογές του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου

[Καθολικό Μονής Δαφνίου: Ο Άγιος Βάκχος στο τύμπανο της βόρειας θύρας που οδηγεί από το ναό στον νάρθηκα]


[Ο Άγιος Βάκχος (1895), αντίγραφο του Ιταλού συντηρητή του Καθολικού της Μονής Δαφνίου Francesco Novo]. Στην έκθεση εκτός από τον Άγιο Βάκχο (ΒΧΜ 1673) εκτίθενται και οι Άγιοι Σέργιος (ΒΧΜ 22926) και Ευστράτιος (22955). Τα έργα είναι τέμπερα σε χαρτί και σε κλίμακα 1:10.
Από το πληροφοριακό υλικό στην έκθεση διαβάζουμε:
"Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις πρώτες δεκαετίες του 20ου μαι μερίδα Ευρωπαίων καλλιτεχνών, όπως οι Emile Gilleron (1851-1924) και υιός (1885-1939) και o Francesco Novo επισκέπτονται τον Ελλαδικό χώρο και εκδηλώνουν ενδιαφέρον για τα Βυζαντικά Μνημεία. Μια σειρά αντιγράφων τους περιήλθε στο Βυζαντινό Μουσείο με πρωτοβουλία του Βυζαντινολόγου και δ/ντη του Μουσείου στα χρόνια 1923-1960 Γεώργιου Σωτηρίου. Όπως συχνά αποδεικνύει η σύγκριση του αντιγράφου με το πρωτότυπο, οι καλλιτέχνες άλλοτε εξωραΐζουν το ζωγραφικό ύφος και άλλοτε το μεταγράφουν σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα."
--------
Πιστό στο ανανεωτικό πνεύμα τού -πρόωρα χαμένου διευθυντή του- Δημήτρη Κωνστάντιου, συνεχίζει να συνδέει τη βυζαντινή τέχνη με τα νεότερα χρόνια. Μια ενδιαφέρουσα πτυχή της έκθεσης «Εργα του 20ού και 21ου αιώνα από τις συλλογές του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου» μάς επιτρέπει να παρατηρήσουμε πώς καλλιτέχνες όπως ο Φώτης Κόντογλου ή ο μαθητής του Γιάννης Τσαρούχης, αλλά και μεταγενέστεροι, προσέγγισαν ή αξιοποίησαν τα διδάγματα της βυζαντινής τέχνης.
Διαβάστε περισσότερα για την έκθεση ΕΔΩ και ΕΔΩ.
Παρόμοια θέματα στο blog ΕΔΩ και στο Roseta Books ΕΔΩ