Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου 2010

Αναστασία Λερίου: Ιερά Οδός, αναζητώντας το ίχνος


Η συγγραφέας Dr.Αναστασία Λερίου (Αρχαιολόγος - Μουσειολόγος) είναι γνωστή σε εμάς από το Βιβλίο "ΧΑΪΔΑΡΙ - Συνάντηση με την Ιστορία", έκδοση του Δήμου Χαϊδαρίου, 2006, το οποίο θα παρουσιάσουμε σε επόμενη ανάρτηση.

Στο νέο της βιβλίο, "Ιερά Οδός, αναζητώντας το ίχνος", ISBN 978 - 960 - 98661 -0-1, παραγγελία - έκδοση του Δήμου Αιγάλεω, 2009 (μοιράστηκε όμως το σωτήριο έτος 2010, έτος προεκλογικό και ψηφοθηρικό)η κα Λερίου, χρησιμοποιεί τα ίδια περίπου βασικά στοιχεία και βιβλιογραφία (δεν θα μπορούσε να γίνει και διαφορετικά), και ορισμένες φωτογραφίες από το προηγούμενο βιβλίο "ΧΑΪΔΑΡΙ", παρουσιάζοντας όμως ένα εντελώς νέο και διαφορετικό βιβλίο. Σημαντικό ρόλο για να γίνει το "Ιερά Οδός, αναζητώντας το ίχνος", ένα "νέο και διαφορετικό βιβλίο" ήταν η συμβολή στην έκδοση του ερευνητή της τοπικής ιστορίας του Χαϊδαρίου και συλλέκτη Γιάννη Ιγγλέση.

Στο βιβλίο "Ιερά Οδός, αναζητώντας το ίχνος" υπάρχουν δεκάδες φωτογραφίες του Γιάννη Ιγγλέση, καθώς και ντοκουμέντα από τη συλλογή του, τα οποία μαζί με νεώτερες πληροφορίες ενσωματώθηκαν στο βιβλίο. Το ερώτημα είναι γιατί το πλούσιο υλικό του Γιάννη Ιγγλέση που ήταν διαθέσιμο και πριν από πέντε χρόνια δεν χρησιμοποιήθηκε στην έκδοση "ΧΑΪΔΑΡΙ", και όχι με ευθύνη της συγγραφέως ή του συλλέκτη...

Το βιβλίο "Ιερά Οδό, αναζητώντας το ίχνος", μαζί με το βιβλίο "ΧΑΪΔΑΡΙ", καθώς και με τις προηγούμενες περιγραφές της Ιεράς Οδού από τις κυρίες Δρακωτού και Παπαγγελή που παρουσιάζονται στο βιβλίο "Αττικής Οδοί", την περιγραφή του Ιωάννη Τραυλού (μεταφράζεται από τα Γερμανικά στα Ελληνικά από συνεργάτη μας) και τις ανασκαφές του την περίοδο 1932-1936 που δημοσιεύτηκαν στα Πρακτικά της Αρχαιολογικής Εταιρίας (ΠΑΕ) αλλά και άλλων αρχαιολόγων (π.χ. Καμπούρογλου, Σκιάς), η επιβεβαίωση ότι ακόμα και σήμερα υπάρχουν σημαντικά ίχνη της Ιεράς Οδού που είναι σκεπασμένα και παραμελημένα (Αναρτήσεις της Διαρκούς Κίνησης Χαϊδαρίου, του δικού μας Blog ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ, τα πρόσφατα ευρήματα από την διάνοιξη του ΜΕΤΡΟ) επιβάλλουν την ανασκαφή ορισμένων τμημάτων (π.χ. για την ανεύρεση του Μνημείου της Πυθιονίκης) και την ανάδειξη του ίχνους της Ιεράς Οδού και των μνημείων καθ΄ όλο το μήκος της.

Δύο ακόμα παρατηρήσεις:
1) To βιβλίο της κας Αναστασίας Λερίου δεν παρουσιάστηκε σε εκδήλωση από το Δήμο Αιγάλεω. Η παρουσίαση πρέπει να γίνει έστω και μετά τις δημοτικές εκλογές, ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα. Θα συμβάλλει στη γνωστοποίηση των αρχαιοτήτων και θα προβάλλει το αίτημα της ανασκαφής και της ανάδειξης της Ιεράς Οδού.
2) Το βιβλίο "Ιερά Οδός, αναζητώντας το ίχνος" δεν είναι διαθέσιμο στη βάση δεδομένων του Ελληνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ)/ ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ. Η παράληψη αυτή πρέπει να διορθωθεί από το Δήμο Αιγάλεω ή το παραγωγό της έκδοσης ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ε.Π.Ε.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟ!!!

Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου 2010

Αρχαίο τοίχος του Δέματος

Για το αρχαίο τοίχος του Δέματος στην περιοχή της Πάρνηθας - Ποικίλου Όρους, στο σημερινό δήμο Άνω Λιοσίων έχουμε κάνει διάφορες αναρτήσεις. Κλικάρετε ΕΔΩ για να διαβάσετε περισσότερα.
Σήμερα σας παρουσιάζουμε περικές από τις φωτογραφίες που τραβήξαμε όταν το περπατήσαμε όλο, 4,5 χλμ. με το Νίκο.Κ, Νεκτάριο, Νίκο, πριν περίπου από ένα μήνα.

[Το αρχαίο τοίχος τους Δέματος κατασκευάστηκε από τους Αθηναίους το 400 π.Χ. Σήμερα απαξιωμένο "συνυπάρχει" με τους όγκους σκουπιδιών στο ΧΥΤΑ Άνω Λιοσίων. Τουλάχιστον θα πρέπει να ντρέπονται οι αρμόδιοι"]

[Το τμήμα του τοίχους στο Ποικίλο Όρος. Προφανώς η αρχή του τοίχους καταστράφηκε από το εργοστάσιο ασβεστοποιίας που βλέπετε στη φωτογραγία]

[Μία από τις πολλές εισόδους του τοίχους]

[Κατά μήκος του τοίχους]

[Οικία κοντά στην αρχή περίπου του τοίχους, πλησίον της σημερινής γέφυρας, 500 μέτρα από το νεκροταφείο Άνω Λιοσίων]

[Οικία στη μέση περίπου του τοίχους του Δέματος]

Τρίτη 21 Σεπτεμβρίου 2010

Η Ιερά Οδός στην Πλατεία Σταυρωμένου στο Αιγάλεω


[Το τμήμα της αρχαίας Ιεράς Οδού στην Πλατεία Σταυρωμένου, πάνω από το ΜΕΤΡΟ]

Επειδή μας ρωτούν διάφορες πληροφορίες για το τμήμα της Ιεράς Οδού στην Πλατεία Σταυρωμένου στο Αιγάλεω, οι απαντήσεις που μπορούμε να δώσουμε, βάση των πληροφοριών που διαθέτουμε είναι:
1. Αυτό που βλέπετε στη φωτογραφία είναι το τμήμα της Ιεράς Οδού καλυμμένο με ένα είδος "τέντας". Στη συνέχεια αυτή η "τέντα" από πανί αντικαταστάθηκε με τσίγκους.
2. Το επίπεδο του τμήματος της αρχαίας Ιεράς Οδού είναι αρκετά χαμηλότερο από το επίπεδο της σημερινής Οδού και της πλατείας.
3. Η αρχαία Ιερά Οδός βρίσκεται περιφραγμένη στο τμήμα της Πλατείας Σταυρωμένου προς την πλευρά της σημερινής οδού, προς τις στάσεις των λεωφορείων.
4. Σύμφωνα με πληροφορίες μας η έκθεση του τμήματος της Ιεράς Οδού θα καθυστερήσει. Έχουν υπάρξει, εκτός των άλλων "δυσκολιών", πρόβλημα στο σχεδιασμό του στεγάστρου που θα προφυλάσσει την αρχαία Οδό. Έχουν αλλάξει δύο σχεδιασμοί!!!

Καθυστερήσεις αδικαιολόγητες κατά τη γνώμη μας...
"Σε αυτή τη συγκυρία όπου κάθε τι δημόσιο παρουσιάζεται συλλήβδην ως «προβληματικό», που ο πολιτισμός στραγγαλίζεται οικονομικά και εντείνονται οι πιέσεις για απόδοση κάθε σπιθαμής γης στους όποιους «επενδυτές», μόνο η εμπλοκή των ίδιων των αγωνιζόμενων κατοίκων και των τοπικών κινήσεων μπορεί να προφυλάξει την πολιτιστική κληρονομιά και να επαναφέρει στο προσκήνιο την πολλαπλή κοινωνική της χρησιμότητα." (Δέσποινα Κουτσούμπα στο ΔΡΟΜΟ)

ΑΛΛΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΕΡΑ ΟΔΟ ΕΔΩ.

[Θα ακολουθήσει ανάρτηση με φωτογραφίες από το αρχαίο ΔΕΜΑΣ]

Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου 2010

Η αναφορά του αρχαιολόγου Ιωάννη Τραυλού για το "Μνημείο της Πυθιονίκης" στην Ιερά Οδό

Συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης για το Αρχαιολογικό Τοπογραφικό Λεξικό του Ιωάννη Τραυλού στη Γερμανική γλώσσα και την περιγραφή της Ιεράς Οδού, παρουσιάζουμε σήμερα το απόσπασμα που αναφέρεται στο περίφημο "Μνημείο της ΠΥΘΙΟΝΙΚΗΣ".

Das Denkmal der Pythionike ist eines der wichtigsten, das Pausanias (I,37,5) und andere antike Schriftsteller erwahnen ; seine Lage ist an einen gut sichtbaren Punkt des Prophitis Ilias erkannt worden (Abb.228). Dort wies Kampouroglou bei seinen Ausgrabungen nach, daß der Fels in groben Ausmaß abgemeißelt war, sicher zur Fundamentierung eines Denkmals. In der Erde, die daruber lag, fand auch viele Marmorfragmente , die wahrscheinlich von Architekturgliedern des Denkmals der Pythionike stammen.

Το μνημείο της Πυθιονίκης αναφέρεται από τον Παυσανία αλλά και από άλλους συγγραφείς σαν ένα από τα σημαντικότερα μνημεία. Η θέση του βρίσκεται σε ένα καλά ορατό σημείο του λόφου του Προφήτη Ηλία(φωτ.228). Εκεί, όπως αποδεικνύεται από τις ανασκαφές του κ. Καμπούρογλου, ο βράχος έχει λαξευτεί στο μεγαλύτερό του μέρος για την τοποθέτηση της βάσης του μνημείου. Στο έδαφος βρήκε επίσης θραύσματα μαρμάρου τα οποία κατά πάσα πιθανότητα είναι υπόλοιπα των οικοδομικών εργασιών της κατασκευής του μνημείου της Πυθιονίκης.
Μετάφραση Ανδρομάχη Μαρίνου.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η αίσθηση που έχουμε από το παραπάνω απόσπασμα είναι ότι ο ίδιος ο Τραυλός δεν είχε επισκεφτεί το χώρο, αν τον είχε επισκεφτεί, θα έγραφε σε πρώτο πρόσωπο και σαφώς πολύ περισσότερα. Θα επιβεβαίωνε την περιγραφή και τη φωτογραφία του Ανδρέα Παπαγιαννόπουλου - Παλαιού (1936). Όμως δεν προκύπτει ότι ο Τραυλός αμφισβητεί τον κατά ΑΠΠ χώρο που ήταν τοποθετημένο το Μνημείο της Πυθιονίκης, και απόδειξη της μης αφισβήτησης είναι το τοπογραφικό σχέδιο του Τραυλού εικ.228, που έχει κάνει το 1984.


[Πρόσφατη φωτογραφία από το χώρο που ενδεχομένως να είναι αυτός που αναφέρει ο Ιωάννης Τραυλός και που με βεβαιότητα περιγράφει ο αρχαιολόγος Ανδρέας Παπαγιανόπουλος Παλαιός]
O Ιωάννης Τραυλός αναφέρει ότι "όπως αποδεικνύεται από τις ανασκαφές του κ. Καμπούρογλου, ο βράχος έχει λαξευτεί στο μεγαλύτερό του μέρος για την τοποθέτηση της βάσης του μνημείου". Όμως η "απόδειξη" αμφισβητείται γιατί υπάρχει η άποψη ότι η περιοχή που βλέπουμε ήταν "αρχαίο λατομείο αρουραίου λίθου" (Μιχάλης Σταματάκης).


[Το τμήμα του Ιωνικού Κίωνα που είναι στην ίδια ακριβώς θέση από το 1936 μέχρι τις μέρες μας, σύμφωνα με την περιγραφή και τη φωτογράφηση του Ανδρέα Παπαγιαννόπουλου Παλαιού στην έρευνα ΠΥΘΙΟΝΙΚΗ].
Ο Ιωάννης Τραυλός αναφέρει ότι "Στο έδαφος βρήκε (ο Καμπούρογλου)επίσης θραύσματα μαρμάρου τα οποία κατά πάσα πιθανότητα είναι υπόλοιπα των οικοδομικών εργασιών της κατασκευής του μνημείου της Πυθιονίκης". Η φωτογραφία που βλέπετε δεν είναι κατά τη γνώμη μας θραύσματα μαρμάρου, αλλά ένα μικρό τμήμα Ιωνικού κίωνα. Άραγε να είχε μεταφερθεί εκεί μετά την ανασκαφή του Καμπούρογλου (1892;).

Από την περιγραφή του Παυσανία, τις ανασκαφές του Καμπούργλου, την έρευνα του Ανδρέα Παπαγιαννόπουλου Παλαιού, την αναφορά του Ιωάννη Τραυλού, από τα διάσπαρτα ίχνη που υπάρχουν ακόμα και σήμερα στους αδόμητους χώρους της σημερινής Ιεράς Οδού προκύπτει ότι: ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΟΒΑΡΑ ΙΧΝΗ ΑΠΌ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ, ΕΝΑ ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΠΙΘΑΝΩΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΠΥΘΙΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΗ ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥΣ.

ΚΛΙΚΑΡΕΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΠΥΘΙΟΝΙΚΗΣ

Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου 2010

John Travlos: Bildlexikon zur Topographie des antiken Attika/ Ιωάννης Τραυλός: Εικονογραφημένο Λεξικό για την τοπογραφία της αρχαίας Αττικής


[Έκδοση του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου (Deutsches Archäologisches Institut), 1988]


Ο αρχαιολόγος Ιωάννης Τραυλός (1908-1988) από το Ποικίλο Όρος αγναντεύει τις Λίμνες των Ρειτών (Κουμουνδούρου), την Ιερά Οδό και τον Κόλπο της Ελευσίνας.
Ο Ιωάννης Τραυλός είχε συμμετάσχει στις ανασκαφές και στις έρευνες για την Ιερά Οδό, Σπήλαιο Πανός, Ιερό Αφροδίτης από το 1932(?) τα αποτελέσματα των οποίων δημοσιεύτηκαν στα Πρακτικά της Αρχαιολογικής Εταιρείας (ΠΑΕ)στην Αρχαιολογική Εφημερίδας (ΑΕ) και σε άλλα αρχαιολογικά περιοδικά.
Η φωτογραφία της ανάρτησης είναι από το αρχείο του Ιωάννη Τραυλού, δημοσιεύτηκε στο βιβλίο Bildlexikon zur Topographie des antiken Attika,1988, στη σελ.188 και στη συνέχεια έγινε εξώφυλλο στο συλλογικό βιβλίο "Αττικής Οδοί", Μέλισσα, 2010.

Στο βιβλίο "Bildlexikon zur Topographie des antiken Attika", στην επικαιροποιημένη έκδοση του 1988 (είχαν προηγηθεί και άλλες εκδόσεις με το ίδιο θέμα) ο αρχαιολόγος - αρχιτέκτων Ιωάννης Τραυλός παρουσιάζει αλφαβητικά με κείμενα και φωτογραφίες τα εξής τοπογραφικά λήμματα της αρχαίας Αττικής:
Αχαρνές, Άγιος Κοσμάς, Ανάβυσσος, Αθήνα, Αττική, Βραυβρώνα, ΔΕΜΑΣ, Διόνυσος, Ελευσίς, Ελευθεραί, Ιερά Οδός (Hellige Strasse), Υμηττός (Hymettos), Κιφησιά, Λαύριον, Λούτσα, Μαραθών, Μέγαρα, Μοσχάτο, Ορωπός, Πάρνηθα, Πεντέλη, Πικέρμι, Πειραιάς, Πόρτο Ράφτη, Ραφήνα, Ραμνούντα, Σούνιο, Θορικός (Thotikos), Βάρη (Vari), Βούλα - Βουλιαγμένη (Voula - Vouliagmeni).
Για όλες τις παραπάνω περιοχές της αρχαίας Αττικής υπάρχουν στο βιβλίο φωτογραφίες και σχετική βιβλιογραφία.

Στο λήμμα "Hellige Strasse" (Ιερά Οδός) ο Ιωάννης Τραυλός περιγράφει την αρχαία Οδό και παρουσιάζει διάφορες φωτογραφίες από τις δημοσιεύσεις στα ΠΑΕ, αλλά σε εξαιρετική εκτύπωση, καθώς και την πρωτότυπη φωτογραφια του στο Ποικίλο Όρος που προαναφέραμε.
Το τοπογραφικό σχέδιο του Ιωάννη Τραυλού για την Ιερά Οδό (σ.181) περιλαμβάνει και το Μνημείο της Πυθιονίκης(Pytthionike Denkmal) και συμπίπτει με το σχέδιο του αρχαιολόγου Ανδρέα Παπαγιαννόπουλου - Παλαιού (ΠΥΘΙΟΝΙΚΗ, 1936). Επίσης στο κείμενο της περιγραφής της Ιεράς Οδού ο Ιωάννης Τραυλός αναφέρει το Μνημείο της Πυθιονίκης χωρίς να κρατάει κάποιες επιφυλάξεις (σύμφωνα με την πρώτη διαθέσιμη μετάφραση που περιμένουμε να ελεγθεί). Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Τραυλός στη βιβλιογραφία του λήμματος Hellige Strasse ο Ιωάννης Τραυλός περιλαμβάνει και την έρευνα/εργασία του Ανδρέα Παλαιολόγου - Παλιού (ΠΥΘΙΟΝΙΚΗ, 1936), την οποία δεν την αντικρούει.

Η νεώτερη αυτή εξέλιξη, η επιβεβαίωση δηλαδή της θέσης του Μνημείου της Πυθινίκης στην Ιερά Οδό από τον Ιωάννη Τραυλό, κάνει επιτακτική την ανάγκη α) Να γίνει ανασκαφή στο χώρο που περιγράφουν στα τοπογραφικά σχέδια ο Ανδρέας Παπαγιαννόπουλος - Παλαιός (1936) και ο Ιωάννης Τραυλός (1984) για το Μνημείο της Πυθιονίκης β) Να αναδειχθούν τα τμήματα της αρχαίας Ιεράς Οδού.

Σάββατο 11 Σεπτεμβρίου 2010

Ο αρχαιολόγος, επιγραφολόγος Ανδρέας Παπαγιαννόπουλος – Παλαιός (1908 – 1971)


[«ΠΟΛΕΜΩΝ – Αρχαιολογικόν Περιοδικόν» (1929 – 1965), Δ/ντης Ανδρέας Παπαγιαννόπουλος - Παλαιός, Ιδρυτής Α.Σ.Αρβανιτόπουλος, διαθέτουμε ίσως το τελευταίο τεύχος, ΤΟΜΟΣ Η΄: τεύχος 1ον – 2ον]

Για τον αρχαιολόγο – επιγραφολόγο Ανδρέα Παπαγιαννόπουλο – Παλαιό μάθαμε από την εργασία του «ΠΥΘΙΟΝΙΚΗ» (1936), στην οποία επιχειρεί να αποδείξει ότι το μεγαλοπρεπές Μνημείο της Εταίρας Πυθιονίκης, που κατασκευάστηκε από τον Άρπαλο (καταχράστηκε το ταμείο του Μέγα Αλέξανδρου), ήταν τοποθετημένο σ΄ ένα ύψωμα πλησίον της Ιεράς Οδού. (περισσότερα για την εργασία του Α.Π.Π. διαβάστε σε προγενέστερες αναρτήσεις από ΕΔΩ και ακολουθείστε τις συνδέσεις της ανάρτησης).

Ο Α.Π.Π. απ΄ ότι μπορούμε να συμπεράνουμε από τις λίγες αναφορές που έχουμε στη διάθεσή μας, είχε αναπτύξει πλούσιο συγγραφικό, μεταφραστικό και ερευνητικό έργο. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
1. «Ό Μέγας Αλέξανδρος καί ό Παγκόσμιος Ελληνισμός», συγγραφή Α.Π.Π., ΔΑΡΕΜΑΣ, 1939.
2. «Έκφρασις του Ι. Ναού Παντοκράτορος εν τω χωρίω Τραυλιάτα Κεφαλληνίας», συγγραφή Α.Π.Π., ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ, 1964
3. «Αρχαίαι ελληνικαί επιγραφαί», μετάφραση Α.Π.Π., ΠΑΠΥΡΟΣ, 1975.
4. «Παυσανία – Αττικά/Κορινθιακά/Λακωνικά», μετάφραση Α.Π.Π.. ΠΑΠΥΡΟΣ, 1975
5. «Στράβων – Γεωγραφικά 1», μετάφραση Α.Π.Π., ΠΑΠΥΡΟΣ, 1975.
6. «ΠΟΛΕΜΩΝ – Αρχαιολογικόν Περιοδικόν» (1929 – 1965), Δ/ντης Α.Π.Π., Ιδρυτής Α.Σ.Αρβανιτόπουλος (διαθέτουμε ίσως το τελευταίο τεύχος, ΤΟΜΟΣ Η΄: τεύχος 1ον – 2ον)

Στο περιοδικό «ΠΟΛΕΜΩΝ» που διαθέτουμε παρουσιάζονται δύο εργασίες του Α.Π.Π. η μια εκ των οποίων έχει τον τίτλο «Πολεοδομική Αρχαιολογία: Το πολεοδομικόν πρόβλημα των Αθηνών εξ απόψεως αρχαιολογικής». Ουσιαστικά πρόκειται για την εμπλουτισμένη εισήγηση που είχε κάνει ο Α.Π.Π. στο Ζάππειο στο Πανελλήνιο Συνέδριο Αρχιτεκτόνων (22/1/1966), στο οποίο μίλησε εκ μέρους της «Κοσμητείας Εθνικού Τοπίου και Πόλεων» (ιδρύθηκε το 1956). Η ομιλία του έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί παρουσιάζει α) την πρόταση ενός «σύνθετου αρχαιολογικού και τεχνικού κλάδου της επιστήμης» την «πολεοδομικήν αρχαιολογίαν» β) την πρόταση για «το Μουσείο των Αθηνών», ουσιαστικά αυτό που προτείνει είναι η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων και ζητάει την προστασία παλαιών συνοικιών γύρω από την Ακρόπολη. Τα υπάρχοντα μουσεία της εποχής τα χαρακτηρίζει «συλλογές» γ) Παρουσιάζει το θέμα «Δημόσιον Σήμα – Ακαδημεία» (μεταξύ των οδών Πλαταιών – Σαλαμίνος) και εδώ φαίνεται να διαφωνεί με τον Ιωάννη Τραυλό και δ) υπογραμμίζει «προς συμπλήρωσιν της μελέτης του όλου αρχαιολογικού προβλήματος των Αθηνών, απομένει η εξέτασις και των λοιπών επί μέρους θεμάτων, ως το της Ιεράς Οδού» κλ.π.

Ο Α.Π.Π. υπογράφει μαζί με τον Δημήτρη Πικιώνη (καθηγητή ΕΜΠ), την Αγγελική Χατζημιχάλη, και τον Λίνο Καρζή (Λαογράφο) την «Διακήρυξις πνευματικών ανθρώπων» (24/2/1964 ) με αφορμή το έτος «Περικλή Γιαννόπουλου» 1963 – 1964 (για τον Περικλή Γιαννόπουλο που αυτοκτόνησε στον Σκαραμαγκά θα επανέλθουμε). Η « Διακήρυξις» μεταξύ των άλλων χαρακτηρίζει το έργο του Γιαννόπουλου ως «εθνικής σημασίας έργο», τον ίδιο τον συγγραφέα τον αποκαλούν «Προφήτη του ελληνισμού» και οι υπογράφοντες «φρονούν ότι οι νέοι Ελληνόπαιδες θέλουν αντλείση από το έργο του Περικλή Γιαννόπουλου δυνάμεις δια νέαν ζωή και δράσιν, θέλουν συνειδητοποιήση τον Πανανθρώπινον προορισμόν τους, σαν ελλήνων και αποκρυσταλλώση, εις τα βάθη της ψυχής των, τα γνήσια Ελληνικά ιδανικά.»

Το 1964 ο Α.Π.Π. αναλαμβάνει σε συνεργασία με το δημοσιογράφο Θεόδωρο Βλάσση την οργάνωση του Ιστορικού Αρχείου Πειραιά, το 1967 όμως παραιτείται.

Αυτά ήταν τα λίγα βιογραφικά στοιχεία που κατορθώσαμε με μεγάλη δυσκολία να συγκεντρώσουμε για τον Ανδρέα Παλαιολόγο - Παλαιό, χωρίς όμως να εξαντλήσουμε όλες τις προσπάθειες.

Κ.Φωτ.

Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου 2010

«Εικονογραφούμε» και σχολιάζουμε αποσπάσματα από το άρθρο της κας Δρακωτού «Η πορεία της αρχαίας Ιεράς Οδού και η σημασία της», Γ΄ Μέρος, ΠΥΘΙΟΝΙΚΗ


[Το εξώφυλλο της έρευνας του Ανδρ.Α. Παπαγιαννόπουλου - Παλαιού, ΠΥΘΙΟΝΙΚΗ. Το εξώφυλλο έχει φιλοτεχνήσει ο ζωγράφος Αλέξανδρος Π.Καραγιαννάκης έχοντας ώς πρότυπο το εξώφυλλο του Elite des Monuments Ceramographigues, 1861]


[Τοπογραφικός χάρτης από το βιβλίο, σελ.17]


[Ο τοπογραφικός χάρτης του αρχαιολόγου Ιωάννη Τραυλού που σημειώνει (1984) το Μνημείο της Πυθιονίκης (Pythionike Denkmal) στο ίδιο ακριβώς σημείο με τον χάρτη του Ανδρ.Α.Παπαγιαννόπουλου – Παλαιού (19360]


[ΑΠΠ, Αναπαράσταση του Μνήματος της Πυθιονίκης, σελ.14]

Συνεχίζουμε με το Γ΄ Μέρος και τελευταίο για την ώρα απόσπασμα και σχολιασμό του άρθρου της κας Ιωάννας Δρακωτού.

- Για το περίφημο Μνημείο της εταίρας Πυθιονίκης στην Ιερά Οδό που αναφέρει ο Παυσανίας (ΑΤΤΙΚΑ 37,5) και άλλοι συγγραφείς:

Ιωάννα Δρακωτού: Ήταν ένα από τα μεγαλοπρεπή μνημεία, ίσως το μεγαλοπρεπέστερο, της Ιεράς Οδού, το κενοτάφιο της Πυθιονίκης, προστατευόμενης του Άρπαγου… Στο τέλος του περασμένου αιώνα, ύστερα από ανασκαφική έρευνα, δυτικότερα του Δρομοκαΐτειου ψυχιατρείου, εντοπίστηκαν θεμέλια λαξευμένα σε πορώδες έδαφος, που πιθανότατα ανήκουν στο περίφημο κενοτάφιο.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: Η κα Δρακωτού δεν αναφέρει συγκεκριμένα πια ήταν αυτή η ανασκαφική έρευνα. Γενικότερες ανασκαφές στην Ιερά Οδό είχαν γίνει αρκετές αλλά και ειδικότερες ανασκαφές για την εξεύρεση του μνημείου της Πυθιονίκης. Στη δημοσίευση που είχαμε κάνει με θέμα «Συμβολή στην έρευνα για την ανεύρεση του «Μνημείου της Πυθιονίκης» στην Ιερά Οδό, στο χώρο του Διομηδείου Κήπου» (Μάρτιος 2010), είχαν αναφερθεί οι ανασκαφές Elie Jean De Vassoigne 1854, Fr.Lenormant, Καμπούρογλου 1892. Όσον αφορά την περιγραφή της κας Δρακωτού ότι «εντοπίστηκαν θεμέλια λαξευμένα σε πορώδες έδαφος» ενδεχομένως αυτό το «έδαφος» να είναι το ίδιο με εκείνο για το οποίο ο κ.Μιχάλης Σταματάκης έχει εκφράσει την άποψη ότι «πρόκειται για αρχαίο λατομείο» και πως: «φαίνεται ότι έχει λαξευτεί ο τοπικός «αρουραίος λίθος», δεν έχουμε ενδείξεις ότι κάτι υπήρχε πάνω στα κλιμακωτά επίπεδα…».

Η άποψη του αρχαιολόγου- επιγραφολόγου Ανδρ.Α.Παπαγιαννόπουλου – Παλαιού (Αθήνεσι 1936) ότι το «μεγαλοπρεπές» Μνημείο της Πυθιονίκης βρισκόταν σε συγκεκριμένο σημείο πλησίον της Ιεράς Οδού, που το υποδεικνύει α) Με σκίτσο β) Φωτογραφία γ) Αναλύσεις και συσχετισμούς, αν και δεν έχει καταγραφεί σε κάποιο Πρακτικό της Αρχαιολογικής Εταιρείας (ΠΑΕ), πρέπει να ερευνηθεί άμεσα για έναν πρόσθετο λόγο.
- Ποιος είναι αυτός ο πρόσθετος λόγος; α) Ο τοπογραφικός χάρτης του αρχαιολόγου Ιωάννη Τραυλού που σημειώνει (1984) το Μνημείο της Πυθιονίκης (Pythionike Denkmal) στο ίδιο ακριβώς σημείο με τον χάρτη του Ανδρ.Α.Παπαγιαννόπουλου – Παλαιού (1936) και β) η αναφορά του Ιωάννη Τραυλού στο Μνημείο της Πυθιονίκης στο βιβλίο του Bildlexikon zur Topographie des antiken Attika [Gebundene Ausgabe], στο λήμμα HEILIGE STRASSE σελ.177. Ο Ι.Τ. περιλαμβάνει στη βιβλιογραφία του άρθρου του HEILIGE STRASSE την εργασία του ΑΠΠ για την ΠΥΘΙΟΝΙΚΗ.

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι τόσο εντός του Βοτανικού Κήπου Διομήδους, όσο και στο ΨΝΑ Δρομοκαΐτειο, στην ευρύτερη περιοχή της Μονής και του Άλσους Δαφνίου, στο λόφο της Ηχούς, εντός του Γεωπονικού Πανεπιστήμιου (Ιερά Οδός 75 στην περιοχή Ελαιώνας), υπάρχουν όχι μόνο ίχνη της αρχαίας Ιεράς Οδού (τα οποία σκεπάζονται όταν ανακαλύπτονται, «διασώζονται με κατάχωση»), αλλά και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα. Το ερώτημα είναι αν υπάρχει η βούληση να ανασκαφούν οι ανωτέρω περιοχές και να αναδειχθούν.
(Σε επόμενη ανάρτηση θα παρουσιάσουμε βιογραφικά στοιχεία του Ανδρ.Α. Παπαγιαννόπουλου – Παλαιού.)

Παρασκευή 3 Σεπτεμβρίου 2010

«Εικονογραφούμε» και σχολιάζουμε αποσπάσματα από το άρθρο της κας Δρακωτού «Η πορεία της αρχαίας Ιεράς Οδού και η σημασία της», Β΄ Μέρος


[Η φωτογραφία είναι σκαναρισμένη από το περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ τ.43/1992 και η ποιότητά της δεν είναι καλή. Θα αναρτηθεί πάλι κάποια άλλη στιγμή σε πολύ καλύτερη ποιότητα. Το τμήμα αυτό της Ιεράς Οδού "διατηρήθηκε σε κατάχωση"]


[Το κίτρινο βέλος δείχνει το σημείο που βρέθηκε το τμήμα της αρχαίας Ιεράς Οδού στο ύψος του 9ου Δημοτικού Σχολείου Χαίδαρίου. Το τμήμα αυτό που βλέπετε στην ανωτέρω φωτογραφία σκεπάστηκε το 1988(?)]

Συνεχίζουμε την παρουσίαση του άρθρου της κας Ιωάννας Δρακωτού με την μορφή δικών μας ερωτημάτων. Στην πραγματικότητα το άρθρο δεν δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ τ.43/1992 με αυτήν τη μορφή.
- Μετά τη «μικρή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου κάτω από τη γέφυρα του Κηφισού και Ιεράς Οδού, που ήταν και το δυτικό όριο του μεγάλου ελαιώνα» τι ακολουθούσε;
Ιωάννα Δρακωτού: «Ακολουθεί ο πλούσιο Δήμος Έρμου, όπου και τα ευρήματα είναι πλουσιότερα (μαρμάρινα επιτύμβια, υπολείμματα ταφικών βάθρων και αξιόλογα κτερίσματα τάφων). Συνεχίζοντας την πορεία της προς τα δυτικά η αρχαία οδός, άλλοτε «κλίνοντας» προς τα βόρεια και άλλοτε πάλι προς τα νότια, φθάνει στα όρια του Δήμου Χαϊδαρίου, όπου και αποκαλύφθηκε στο βόρειο κράσπεδο της σημερινής ένα μεγάλο τμήμα της, το πλέον αντιπροσωπευτικό» (πρώτη φωτογραφία στην παρούσα ανάρτηση).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Απ΄ ότι παρατηρούμε διερχόμενοι την Ιερά Οδό στο ύψος της Ιεράς Οδού που περιγράφει η κα Δρακωτού, δηλαδή πηγαίνοντας από Αιγάλεω προς τη Μονή Δαφνίου και λίγο πριν την στροφή της Αγίας Βαρβάρας που είναι τα Mack Donald’s , αυτό το «μεγάλο τμήμα, το πλέον αντιπροσωπευτικό», δεν το βλέπουμε. Το «τμήμα» αυτό αποκαλύφτηκε το 1988(?) μπροστά από το 9ο Δημοτικό Σχολείο Χαϊδαρίου και μετά σκεπάστηκε. Η κα Δρακωτού περιγράφει αναλυτικότερα σε νεώτερο άρθρο της στο βιβλίο ΑΤΤΙΚΗΣ ΟΔΟΙ,σελ.122,το "αντιπροσωπευτικό τμήμα" που παρουσιάζεται εδώ στην πρώτη φωτογραφία, και αναφέρει ότι "διατηρήθηκε σε κατάχωση" (δηλαδή σκεπάστηκε, αφού πάρθηκαν κάποια μέτρα προστασίας).
Η ίδια μέθοδος της "κατάχωσης" χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα για το τμήμα της αρχαίας Ιεράς Οδού που αποκαλύφθηκε στο Άλσος Δαφνίου, στο πρώτο πέλμα της σιδηροδρομικής γέφυρας που κατασκευάζεται.
-----------
«Σκεπάζουν» την ιστορία μας και τον πολιτισμό μας, εμείς τουλάχιστον να γνωρίζουμε που βρίσκεται η πολιτιστική και ιστορική μας κληρονομιά και ας προσπαθήσουμε να την αναδείξουμε.

Πέμπτη 2 Σεπτεμβρίου 2010

«Εικονογραφούμε» και σχολιάζουμε αποσπάσματα από το άρθρο της κας Δρακωτού «Η πορεία της αρχαίας Ιεράς Οδού και η σημασία της» (A΄ μέρος)

Για την πορεία της Ιεράς Οδού, την τεχνική της περιγραφή της αυτή καθ΄ αυτή, καθώς και τα μνημεία κατά μήκος της έχουν γράψει πολλοί ιστορικοί, αρχαιολόγοι, περιηγητές, ξεκινώντας από τον Παυσανία στα ΑΤΤΙΚΑ και φτάνοντας μέχρι τις μέρες. Ίσως ένα βιβλίο με περιγραφές και με επιστημονικές αναφορές για τις αρχαιολογικές έρευνες από το Δίπυλο μέχρι την Ελευσίνα δεν θα ήταν αρκετό. Μόνο τα Πρακτικά της Αρχαιολογίας Εταιρείας και τα θέματα που έχουν δημοσιευτεί στην Αρχαιολογική Εφημερίδα να συγκεντρώσει κάποιος θα ήταν αρκετά. Στην ουσία προβάλλονται (προβάλλουμε και εμείς) τα ίδια πράγματα που κατέγραψαν οι Καμπούρογλου, Σκιάς, Κουρουνιώτης, Τραυλός, Λαμπάκης κ.ά. (μιλάμε μόνο για έλληνες). Βεβαίως η προβολή τους γίνεται με έναν τρόπο που να είναι κατανοητός και ελκυστικός στο ευρύ κοινό. Αυτό τον τρόπο και εμείς προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε για να προβάλλουμε την ιστορία της Δυτικής Αθήνας αλλά και για να συμβάλλουμε με τις δημοσιεύεις α) στην ενημέρωση των πολιτών β) στην ανάδειξη των ιστορικών ευρημάτων παρεμβαίνοντας και «πιέζοντας» την πολιτεία, που δείχνει ότι έχει άλλες προτεραιότητες.
Η αρχή μας είναι ότι υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση των λέξεων: Γνωρίζω – Αγαπώ – Προστατεύω. Δηλαδή όποιος γνωρίζει την πόλη και την ιστορίας της, την αγαπάει και κατά συνέπεια την προστατεύει.
Για να επανέλθουμε στην Ιερά Οδό… Πιστεύουμε ότι το άρθρο της κας Δρακωτού που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ τ.43/1992 προσφέρεται για να επιλέξουμε ορισμένα θέματα και να τα αναδείξουμε. Βεβαίως και το πρόσφατο βιβλίο «ΑΤΤΙΚΗΣ ΟΔΟΙ» που περιέχει μεταξύ των άλλων οδών δύο άρθρα α) Iερά Oδός, ανατολικό τμήμα - Iωάννα Δρακωτού β) Iερά Oδός, δυτικό τμήμα - Πόπη Παπαγγελή, προσφέρεται για «εικονογράφηση» όμως δεν τα έχουμε σε ηλεκτρονική μορφή.
Επιλέξαμε να παρουσιάσουμε επιλεκτικά κάποια σημεία του άρθρου με την μορφή ερωτήσεων, στην πραγματικότητα το άρθρο δημοσιεύτηκε σε κανονική μορφή και όχι με ερωτήσεις - απαντήσεις.
-------------

- Πως εξηγούνται τα ταφικά μνημεία στην Ιερά Οδό; (όπως αυτό της φωτογραφίας)
Ιωάννα Δρακωτού: «Είναι γνωστό ότι μετά το κτίσιμο του Θεμιστόκλειου τείχους επιβλήθηκε παλαιότερος νόμος που δεν επέτρεπε την ίδρυση νεκροταφείων σε κατοικημένες περιοχές. Ως καταλληλότεροι χώροι για την ανάπτυξη εκτεταμένων νεκροταφείων θεωρήθηκαν τα κράσπεδα δρόμων που πλαισιώνονταν με επιβλητικά ιδιωτικά και δημόσια ταφικά μνημεία. Εξάλλου η θέση αυτή επελέγη και για πρακτικούς λόγους. Αφ΄ ενός τα μνημεία θα ήταν ορατά από όλους και αφ΄ ετέρου θα ήταν εύκολα προσιτά.»
-------------------


- Πως ήταν κατασκευασμένη η Ιερά Οδός; (τμήματα της οποίας βλέπουμε στις ανωτέρω δύο φωτογραφίες)
Ιωάννα Δρακωτού:«Η αρχαία οδός, όπως άλλωστε και οι περισσότερες αρχαίες οδικές αρτηρίες, από μικρές αδούλευτες πέτρες «μπηγμένες» σε σκληρό χώμα. Το πλάτος της ορίζεται από τα δύο «αναλήμματα», τοίχους δηλαδή μικρού ύψους, κτισμένους με μεγαλύτερες πέτρες από την μια και την άλλη πλευρά του οδοστρώματος. Σε περίπτωση βραχώδους εδάφους γίνονταν λαξεύσεις ή εκβραχισμοί. Σε κατηφοριές το κατάστρωμα συγκρατείτο με χτιστά αναλήμματα. Σε μερικά τμήματά της διατηρήθηκαν βαθιές αυλακώσεις που σχηματίστηκαν από τους τροχούς των αμαξών και απέχουν μεταξύ τους 1,40μ…. Από τα υπολείμματα των αναλημμάτων της που διατηρήθηκαν… διαπιστώθηκε ότι το πλάτος της δεν ξεπερνάει τα 5 μ. Ακόμη και πολύ κοντά στην είσοδο του Ιερού της Δήμητρας στην Ελευσίνα έχει πλάτος 5,50 μ. περίπου.»

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ κας Ιωάννας Δρακωτού ΕΔΩ


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: α) Το σχήμα, μέγεθος και η τεχνική της κατασκευής της Ιεράς Οδού φαίνονται πολύ καθαρά στα ΠΑΕ που δημοσίευσε ο Ιωάννης Τραυλός το 1937 καθώς και στο βιβλίο του Bildlexikon στη Γερμανική έκδοση, λήμματα του οποίου μεταφράζονται στην ελληνική γλώσσα. β)«Ο Αλέξανδρος Μποφίλας, στην ομιλία του με θέμα «Φυτεύσεις και τοποσήματα στην αρχαία Ελλάδα» ανέφερε ότι… οι θέσεις των αρχαίων ναών και άλλων κομβικών στοιχείων υποδομής του δρόμου ακολουθούν συγκεκριμένη διάταξη με ενιαίες αποστάσεις πέντε αττικών σταδίων (924μ) μεταξύ τους, η οποία γίνεται αντιληπτή ακόμα και από τα σωζόμενα υπολείμματα…» Κώστας Φωτεινάκης «Χαϊδάρι – τόπος και άνθρωποι», σελ.34.
------------
Σχετικά θέματα του blog για την Ιερά Οδό ΕΔΩ