Λογότυπο της Κοινότητας Χαϊδαρίου με τη Μονή Δαφνίου (σφραγίδα από έγγραφο της κοινότητας 1947) | Σύντομο ιστορικό της Κοινότητας από το 1887 - 1947

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΛΟΓΟΤΥΠΟ ΤΟΥ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΜΕ ΤΗ ΜΟΝΗ ΔΑΦΝΙΟΥ - ΥΠΟΓΡΑΦΕΙ Ο ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΠΕΡΓΑΝΤΗΣ
Οι χρονολογίες που ακολουθούν είναι από το Ιστορικό Λεύκωμα του Κώστα Φωτεινάκη "ΧΑΪΔΑΡΙ - Τόπος & Άνθρωποι", 2007.

Το 1887 εγκαινιάστηκε το θεραπευτήριο ψυχικών παθήσεων «Δρομοκαϊτειο» σε μια πευκόφυτη έκταση 325 στρεμμάτων, επί της Ιεράς Οδού, κληροδότημα του Χιώτη Τζώρτζη Δρομοκαϊτη. Στο Δρομοκαϊτειο «φιλοξενούνται» μεγάλα ονόματα της λογοτεχνίας μας όπως ο Γεώργιος Βιζυηνός, ο Ρώμος Φιλύρας  κ.ά. 

 Το 1913 ιδρύεται το δεύτερο ψυχιατρείο στη περιοχή, το κρατικό θεραπευτηρίου ψυχικών παθήσεων στο Δαφνί. Το 1928 αρχίζει επίσημα η λειτουργία του. Μεταφέρονται  εκεί 100 ασθενείς.

Το Σπήλαιο Πανός στο Δαφνί (μια μικρή παρουσίαση)

 

Το Σπήλαιο Πανός (στόμιο) από τη δημοσίευση του αρχαιολόγου Ιωάννη Τραυλού στην Αρχαιολογική Εφημερίδα, 1937 (η ανασκαφή έγινε το 1932 -  είχε προηγηθεί αναφορά από τον Δημήτριο Καμπούρογλου).

Σπήλαιο Πανός, 2008

Ο Κώστας Βάρναλης περιγράφει το Δαφνί, την Ιερά Οδό και μια Μεγάλη Παρασκευή στην εκκλησία του Ψυχιατρείου

 

[Ο Κώστας Βάρναλης, έργο του Γιάννη Ρίτσου, 1974]

Ο Κώστας Βάρναλης περιγράφει

το Δαφνί, την Ιερά Οδό και μια Μεγάλη Παρασκευή στην εκκλησία του Ψυχιατρείου

Δαφνί – Ιερά Οδός
Πόσες φορές δεν είχαμε κάνει ως τώρα αυτόν τον ευχάριστο περίπατο στο Δαφνί κι ως πέρα στο Σκαραμαγκά και μάλιστα με τα πόδια.
Το Δαφνί είναι μια από τις ωραιότερες τοποθεσίες της Αττικής και σχεδόν μπροστά στη μύτη της Αθήνας. Κ΄ η εκκλησία του, η Παναγιά η Δαφνιώτισσα, είναι ένα από τα λαμπρότερα μνημεία της βυζαντινής τέχνης
...Λίγοι θα ξέρουνε, πως το Δημόσιο Ψυχιατρείο αποτελεί μιαν ολάκερη πολιτεία με δυό χιλιάδες ψυχομέτρι. Πολιτεία με βασιλιάδες, με πρωθυπουργούς, με μεγάλους συγγραφείς και δισεκατομμυριούχους!

Μεγάλη Παρασκευή
...Νύχτα αφέγγαρη. Ξαστεριά. Εκεί στο διάσελο του Δαφνιού λαμποκοπούνε τ΄ άστρα ψηλά κι ο ουρανός σαν μαύρο ατσάλι. Ησυχία κ΄ ερημιά. Τα πεύκα στις ράχες και στις κορφές των γύρο βουνών, πολύ μετά το βασίλεμα του ήλιου στο Σαρωνικό, ξεκόβονται καθαρά και μαύρα, απάνου σε φωτεινό φόντο...

Παλατάκι - Θων ή Όθων?

 

Ακόμα και σύμερα υπάρχει διάχυτη η άποψη ότι το Παλατάκι (κτήμα Χαϊδάρι) ήταν ιδιοκτησίας του βασιλιά Όθωνα. Ακόμα ένας πιο προχωρημένος μύθος ήταν ότι η βασίλισσα Αμαλία συναντούσε εκεί το λήσταρχο Νταβέλη. 

Η πραγματικότητα είναι ότι το κτήμα Χαϊδάρι ήταν ιδιοκτησία σε καποια φάση του αυλάρχη Νικόλαου Θων "'Επαυλις Θων". Ο οποίος στην έπαυλη του τοποθέτησε τον αδριάντα του φιλέλληνα Κάρολου Φαβιέρου, ο οποίος είχε πάρει μέρος μαζί με τον Καραϊσκάκη στις Μάχες του Χαϊδαρίου (1826).

Σήμερα υπάρχει η στήλη που βλέπετε, χωρις την προτομή του Κάρολου Φαβιέρου, με την αφιέρωση του Νικόλαου Θων. 

 Άλλος λοιπόν ήταν ο Βασιλιάς Όθωνας (1815 – 1867) και άλλος ο αυλικός Θων (1850 – 1906.

Η προτομή του Κάρολου Φαβιέρου σήμερα στο 2ο όροφο του Δημαρχείου Χαϊδαρίου. Το πως αποκτήθηκε (αγοράστηκε) είναι μια άλλη ιστορία.

Ο παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν περιγράφει το Δαφνί, 1841

Ο παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν [2 Απριλίου 1805 - 4 Αυγούστου 1875] επισκέφτηκε και τη χώρα μας και κατέγραψε τις εντυπώσεις του σε ένα βιβλίο που έχει μεταφραστεί και στα ελληνικά.

Στις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις ο μεγάλος παραμυθάς περιγράφει και την επίσκεψή του στη Μονή Δαφνίου το έτος 1841.

Όταν ο Andersen με τους συνοδοιπόρους του, τον Ludwig Ross και τον Έλληνα καθηγητή Φίλιππο Ιωάννου, μπήκε στην αυλή του μοναστηριού, συνάντησε εικόνα ακόμα μεγαλύτερης εγκατάλειψης.

Χ.Κ. Άντερσεν

Ο παραμυθάς γράφει για έναν παραμυθένιο τόπο.

 Το Δαφνί

 Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, o γνωστός Δανός συγγραφέας παραμυθιών, επισκέφτηκε, το 1841 την Ελλάδα και στις 3 Απριλίου  περιγράφει την Ιερά Οδό, το Ιερό της Αφροδίτης (Αφαία), τη Μονή Δαφνιού, τον Σκαραμαγκά.

 

Γύρω από την Αθήνα απλώνονται πολλά ξέφραγα χωράφια, έτσι που διαβάτες και καβαλάρηδες να περνούν μέσα απ΄ τα στάχυα. Μα και ο ίδιος ο ιδιοκτήτης τους θ΄ απορούσε, αν δεν το κάναμε αυτό, μου είπαν όταν πρότεινα να φέρουμε βόλτα το χωράφι. Στην πραγματικότητα υπάρχει μονάχα ένας αμαξόδρομος· εκείνος που πηγαίνει απ΄ την Αθήνα στον Πειραιά. Τους υπόλοιπους, εκείνον για τις Θήβες και τον άλλον για την Κόρινθο απ΄ την Ελευσίνα, δεν τους τέλειωσαν ακόμα. Μα και σ΄ αυτές τις μικρές αποστάσεις, όπου θα μπορούσες να πας με αμάξι, περνάς με δυσκολία, γιατί τ΄ άλογα δε θέλουν να προχωρήσουν· πεισμώνουν, γυρίζουν πίσω ή πέφτουν καταγής. Πολλές φορές άκουσα αμαξάδες να λένε: «Δεν τραβάνε μπρος! Δεν τους ξέρουν αυτούς τους δρόμους! Αν πάτε όμως στον Πειραιά, θα δείτε τι άλογα είναι και τι τρέξιμο κάνουν!». Κάθε τόσο λοιπόν αναγκάζεσαι να κατεβείς απ΄ το αμάξι κι ο αμαξάς οδηγεί σιγά σιγά τα άλογα.

Στα μισά του δρόμου απ΄ την Αθήνα για την Ελευσίνα μέσα στην άγρια ερημιά, βρίσκεται το μοναστήρι του Δαφνιού, κατεστραμμένο στην Επανάσταση. Χτίστηκε σε μαυριτανικό ρυθμό και το μεταχειρίζονται τώρα σαν καταφύγιο οι χωροφύλακες, που βρίσκονται εδώ για την ασφάλεια του δρόμου.

Τρίτη 8 Μαρτίου 2022 - Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στον αρχαιολογικό χώρο του Ιερού της Αφροδίτης στο Χαϊδάρι [Οδηγίες - Πώς πάμε στο χώρο]

 

[Για πρώτη φορά στην ιστορία ο αρχαιολογικός χώρος του Ιερού της Αφροδίτης ανοίγει για το κοινό, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. 

Πως πάμε στον αρχαιολογικό χώρο: Οδός Αγίου Αντωνίου 8 Σκαραμαγκάς, Αφαία, 12462 - Χάρτης ΕΔΩ.

Θα είμαι στο χώρο στις 11:00 -  Κώστας Φωτεινάκης

Περισσότερες αναρτήσεις και για τα ευρήματα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας (Πατησίων) ΕΔΩ.]

-------------------

Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής | ΠΗΓΗ ΕΔΩ

Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου 2022 

Ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο του Ιερού της Αφροδίτης στο Χαϊδάρι.

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου 2022 διοργανώνει ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο του Ιερού της Αφροδίτης στο Χαϊδάρι. 

Ο χώρος θα είναι επισκέψιμος στο κοινό από τις 9.00 π.μ. έως τις 13.00 μ.μ. Οι ξεναγήσεις θα πραγματοποιηθούν 10.00-12.00

ΠΗΓΗ ΕΔΩ

------------

Κωστή Μπαστιά "ΑΡΑΧΝΗ 44 - Η Ελληνοβρετανική Αντικατασκοπία στα χρόνια της Κατοχής: 1941 - 1944" το αεροδρόμιο της Ελευσίνας και ο Σκαραμαγκάς | Μυθιστόρημα

Κωστή Μπαστιά "ΑΡΑΧΝΗ 44 -  Η Ελληνοβρετανική Αντικατασκοπία στα χρόνια της Κατοχής: 1941 - 1944", ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ,1995.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου -  Γράφει ο Κωστής Μπαστιάς:

Η "Αράχνη 44" δεν ανήκει στην καθαρή λογοτεχνική εργασία μου. Η σύνθεση και η τεχνική μπορεί να της δίνουν λογοτεχνική μορφή· στην πραγματικότητα όμως είναι ένα ιστόρημα γεμάτο από υπαρκτά πρόσωπα, αληθινά στοιχεία, δείγμα του αγώνα που έγινε στην Ελλάδα για να πολεμηθή ο κατακτητής. Κείνο που το ξεχωρίζει από την ξηρή χρονογραφία είναι ότι πέρα από τα στοιχεία, τα περιστατικά, τα γεγονότα, πάσχισα να συλλάβω την ανθρώπινη ουσία και να φέρω στην επιφάνεια το καθαρά ανθρώπινο στοιχείο των ηρώων εικονίζοντας και τις αδυναμίες τους ακόμη[...] Κ.Μ.

----------

Το βιβλίο αυτό το ανακάλυψα στο πλαίσιο μια ευρύτερης έρευνας με θέμα  «Μπλοκ στη λήθη του ναζισμού - Θεατρικές εικόνες σκλαβιάς και λευτεριάς του Ρενάτο Μόρντο για το Μπλοκ 15». [ΕΔΩ]

Ο συγγραφέας Κωστής Μπαστιάς έχει μεγάλη σχέση με την έρευνα λόγω της διευθυντικής του θέσης το 1940  στο Βασιλικό (Εθνικό) Θέατρο καθώς και για την πρόσληψη του σκηνοθέτη Ρενάτο Μόρντο στη Βασιλική (Εθνική) Λυρική Σκηνή.

Το βιβλίο "ΑΡΑΧΝΗ 44" του Κωστή Μπαστιά με μετάφερε στις ιστορίες του Μικρού Ήρωα του Στέλιου Ανεμοδουρά, τόσο για τον τρόπο γραφής όσο και για τις υπερβολικές ικανότητες του "Μικρού Ήρωα" Πέτρου Σιγαλού. 

Ο Άγγελος Σικελιανός με την Έλλη Αλεξίου και τη Γαλάτεια Καζαντζάκη στην ακρογιαλιά του Σκαραμαγκά τρώνε θαλασσινά κυδώνια…

[Φωτ. ΕΛΙΑ]

 

"...Ο Σκαραμαγκάς ήταν ένας μαγεμένος τόπος. Έχουμε αναφερθεί στον Περικλή Γιαννόπουλο που αυτοκτόνησε «γαντοφορεμένος» επάνω στο άλογο στη θάλασσα του Σκαραμαγκά, αλλά και σε άλλους λογοτέχνες και καλλιτέχνες που είχαν επισκεφτεί και περιγράψει το τοπίο κατεβαίνοντας από  την Ιερά Οδό, μετά το Δαφνί, προς το Σκαραμαγκά. 

...σας παρουσιάζουμε την περιγραφή της Έλλης Αλεξίου στο Σκαραμαγκά μαζί με την αδελφή της Γαλάτεια και τον Άγγελο Σικελιανό, πριν τον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Προφανώς είχαν πάει με άμαξα. Δηλαδή με άλλογο/α με άμαξα, όπως και ο Περικλής Γιαννόπουλος, που τους περίμενε ο αμαξάς.  Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σικελιανός είχε σπίτι στη Φανερωμένη στη Σαλαμίνα, στην Ελευσίνα, γνώριζε και προφανώς αγαπούσε την περιοχή, δεν είναι τυχαίο και το συγκλονιστικό ποίημα ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ που έγραψε..."

Κώστας Φωτεινάκης

[Το σπίτι του Άγγελου Σικελιανού στη Φανερωμένη Σαλαμίνας]

Ο Άγγελος Σικελιανός με την Έλλη Αλεξίου και τη Γαλάτεια Καζαντζάκη στην ακρογιαλιά του Σκαραμαγκά τρώνε θαλασσινά κυδώνια…

Εκδρομή των αθλητών των Ολυμπιακών Αγώνων, 1896, στο Δαφνί

[Εκδρομή των αθλητών των Ολυμπιακών Αγώνων, 1896, στο Δαφνί | Φωτογραφία: Ιωάννη Λαμπάκη πριν γίνει ιερέας στην Αγία Βαρβάρα (αδελφού του συγγραφέα και Βυζαντινολόγου Γεώργιου Λαμπάκη)]

Όπως και στις μέρες μας, έτσι και στο παρελθόν, όταν θέλουμε να γιορτάσουμε ένα γεγονός με τους καλεσμένους επιλέγουμε την καλύτερη τοποθεσία. Το ίδιο προφανώς έκαναν και οι διοργανωτές των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα μετά τη λήξη τους το 1896.

Επέλεξαν το Δαφνί, μία περιοχή μεγίστης φυσικής και ιστορικής αξίας...

«… Ο τόπος τούτος είναι όλος υγιεινός, το ύδωρ δε διαυγέστατον και κάλλιστον των υδάτων εγγυάται την ασφάλειαν της ζωής του θέλλοντος να ζήση αυτόθι τον ανθρώπινον βίον…»

Δ.Σουρμελής: Αττικά ή περί δήμων Αττικής (σ.148-9), 1885.

------------

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ, Εκδρομή των αθλητών των Ολυμπιακών Αγώνων, 1896, στο Δαφνί

Διακρίνονται από αριστερά στην πρώτη σειρά: Κωνσταντίνος Μάνος (αλυτάρχης), Αναστάσιος Μεταξάς (αρχιτέκτονας), ο αμερικανός A.C. Lone (δεύτερος στο άλμα επί κοντώ).

Δεύτερη σειρά: οι αμερικανοί F.A. Clark (πρώτος στο άλμα μήκος και ύψος) και Conolly (πρώτος στο άλμα τριπλούν), ο Σπύρος Λούης, ο αμερικανός Thomas Curtis (πρώτος στα 100 μέτρα μετ΄ εμποδίων), ο πρίγκιπας Νικόλαος, ο αυστραλός F.X. Flack (ολυμπιονίκης στα 800 και 1500 μέτρα) και ο αμερικανός W. W. Hoyt (πρώτος στο άλμα επί κοντώ).

Τρίτη σειρά: ο λοχαγός Χ.Χατζηπέτρος, ο Παν. Παρασκευόπουλος (δεύτερος στη δισκοβολία), ο αμερικανός πολυνίκης Robert Carret, ο δρομέας Α. Χαλκοκονδύλης, ο πρίγκιπας Γεώργιος, ο διάδοχος Κωνσταντίνος και ο αμερικανός δρομέας G. Blake.

Όρθιοι: στο κέντρο ο αμερικανός B. H. Jamison (δεύτερος στα 400 μέτρα) και δεξιά ο Thomas E. Bruke (νικητής στα 100 μέτρα)

Μικρό αφιέρωμα στο Νικόλαο Γύζη (1842 - 1901) | Ο μεγάλος ζωγράφος και το Χαϊδάρι - Περιγραφές της περιοχής μέσα από την αλληλογραφία του

 Ο μεγάλος ζωγράφος Νικόλαος Γύζης έζησε για ένα σημαντικό διάστημα της ζωής στο "Κτήμα Χαϊδάρι" (τμήμα του αποτελούσε ο πύργος Παλατάκι που υφίσταται μέχρι τις ημέρες μας)  του Νικόλαου Νάζου. Στο κτήμα  ζωγράφισε τις "Τέσσερις Εποχές", παντρεύτηκε την Άρτεμις Νάζου και από το Μόναχο αλληλογραφεί συνήθως με την κουνιάδα του Ουρανίτσα.

Διαβάστε περιγραφές του Νικόλαου Γύζη για το Χαϊδάρι μέσα από τις επιστολές του [ΕΔΩ]

William Simpson: Όρος Αιγάλεω - Θρόνος Ξέρξη, Σαλαμίνα, Φάληρο κ.ά στο Βρτανικό Μουσείο (έργο του 1880) | The Piraeus, Phalerum, and the Bay of Salamis,-- from Xerxes' Seat.

Bay of Salamis and Piraeus from Xerxes' seat; view from hillside over the Bay of Salamis to Aegina and the coast of Argolis, with Phalerum and Piraeus Harbour l, and the shores of Salamis r, in the foreground three shepherds with sheep and goats among the rocks. 1880

Watercolour, strengthened with gum, over graphite.

Περισσότερα ΕΔΩ - στο SITE Βρετανικού Μουσείου -  και μεγαλώστε την εικόν με + θα δείτε εντυπωσιακές λεπτομέρειες.

 

Σκίτσο του 1810 στο Βρετανικό Μουσείο | Η Λίμνη Κουμουνδούρου/ Rhiti από το Ποικίλο Όρος

[Κλικάρετε για να μεγεθυνθεί η εικόνα]

 

Νέο blog τα "Ταμπούρια των Αγωνιστών του '21 στο Ποικίλο Όρος"

ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ ΤΟ BLOG ΤΑΜΠΟΥΡΙΑ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΟΥ ΄21 ΣΤΟ ΠΟΙΚΙΛΟ ΟΡΟΣ [ΕΔΩ] - Υπάρχουν οδηγίες για την επίσκεψη καθώς και σύντομη ιστορική παρουσίαση.

 

ΜΟΝΗ ΔΑΦΝΙΟΥ: «Φιλελληνισμός και Ελληνική Επανάσταση: Η Μονή Δαφνίου μέσα από τους Περιηγητές» | Διάρκεια έκθεσης: 24 Νοεμβρίου 2021 – 25 Μαρτίου 2022

[VIDEO ΕΔΩ] [ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΔΑ ΕΔΩ]

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, στο πλαίσιο των επετειακών εκδηλώσεων

για τον εορτασμό των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση, διοργανώνει περιοδική

έκθεση στην Μονή Δαφνίου με τίτλο:

«Φιλελληνισμός και Ελληνική Επανάσταση

Η Μονή Δαφνίου μέσα από τους Περιηγητές»

Πρόκειται για την πρώτη περιοδική έκθεση που φιλοξενείται στον χώρο του μοναστηριακού συγκροτήματος και αποτελεί καρπό της συστηματικής προσπάθειας της Εφορείας για την εκ νέου προβολή στο ευρύ κοινό της Μονής Δαφνίου, ενός από τα σημαντικότερα μνημεία του βυζαντινού πολιτισμού και Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Κεντρική ιδέα της έκθεσης αποτελεί το κίνημα του Φιλελληνισμού που αναπτύχθηκε από την αρχή του αγώνα των Ελλήνων για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η σημαντική θέση της Μονής μέσα από τα έργα των περιηγητών και από τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν εκεί κατά την διάρκεια της Επανάστασης.

Η έκθεση αρθρώνεται σε δύο κεντρικούς θεματικούς άξονες που αναπτύσσονται στις δύο ισόγειες αίθουσες της ανατολικής πτέρυγας των μεταβυζαντινών κελιών της Μονής Δαφνίου.

Η πρώτη αίθουσα είναι αφιερωμένη στο Φιλελληνικό κίνημα και φιλοξενεί αυθεντικά αντικείμενα και έργα τέχνης κυρίως του 19ου αι., διακοσμημένα με ελληνικά θέματα στο πνεύμα της ατμόσφαιρας της εποχής, τα οποία προέρχονται από την ιδιωτική συλλογή Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου και στην πλειονότητά τους παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό. Τα έργα πλαισιώνονται από σύγχρονα χαρακτικά της αρχαιολόγου και ζωγράφου Μαντώς Παπαϊωάννου, εμπνευσμένα από τραπουλόχαρτα

με φιλελληνική θεματολογία.

Στην δεύτερη αίθουσα προβάλλεται η Μονή Δαφνίου μέσα από την ματιά των περιηγητών που επισκέφθηκαν την Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύεται και ο ρόλος της Μονής κατά την Ελληνική Επανάσταση. Εκτίθενται κυρίως γκραβούρες περιηγητών και παλαιές φωτογραφίες από τη συλλογή του αρχιτέκτονα και συλλέκτη Γιάννη Ιγγλέση, καθώς και δύο ελαιογραφίες και όπλα από τη συλλογή Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου.

 

Η έκθεση διοργανώνεται με την ευγενική χορηγία της «ΑΣΤΙΚΗΣ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΦΕΛΟΥΣ ΈΡΓΟΥ «ΑΙΓΕΑΣ».

Χώρος: Μονή Δαφνίου, ανατολική πτέρυγα μεταβυζαντινών κελιών

(Τέρμα Ιεράς Οδού, Χαϊδάρι)

Διάρκεια έκθεσης: 24 Νοεμβρίου 2021 – 25 Μαρτίου 2022

Ωράριο λειτουργίας: Τετάρτη – Κυριακή, 08:30 – 15:30

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ

Τηλ. Επικοινωνίας: 210 3213571 (Γραφεία ΕΦ.Α.Δ.Α.), 210 5811558 (Μονή Δαφνίου)

Λευτέρης Παπαδόπουλος "επαρχίες της αθήνας" - ΤΟ ΧΑΪΔΑΡΙ, 1975

[Με αφορμή τα γενέθλια του Λευτέρη Παπαδόπουλου 14 Νοεμβρίου 1935 - Άρθρα, έρευνες, ρεπορτάζ του Λευτέρη Παπαδόπουλου, που δημοσιεύτηκαν στα Νέα από τον Ιούλη έως το Νοέμβρη του 1975 εκδόθηκαν σε βιβλίο. Το ρεπορτάζ αφορά το Χαϊδάρι και έχει αναδημοσιευτεί στο Ιστορικό Λεύκωμα "Χαϊδάρι - Τόπος και Άνθρωποι", 2007]

ΕΠΑΡΧΙΕΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

 Λευτέρης Παπαδόπουλος

Μια δημοσιογραφική αποστολή και μια λογοτεχνική αναφορά στο Χαϊδάρι

 Αστυθέα

Το ρέμα, γεμάτο βρωμόνερα, σκουπίδια και κονσερβοκούτια, γεμάτο κουνούπια και μπόχα, περνάει πλάϊ απ΄ τα χαμόσπιτα και κάποιες γέρικες συκιές, όπου τα παιδιά έχουν δέσει σκοινιά για κούνιες. Ο γέροντας βλέπει απ΄ το παράθυρο-μια τρύπα που χάσκει σ΄ ένα πελώριο τοίχο-να τριγυρνάω, όλος περιέργεια, ανάμεσα στα κοτέτσια και τα μπάζα, νομίζει πως είμαι «κανένας του Υπουργείου» και με χαιρετάει με σεβασμό.

-        Ήρθατε επί τέλους; λέει.

-        Ήρθαμε.

-        Καιρός ήταν! Πρέπει κάποτε, να τελειώσουμε μ΄ αυτή την ιστορία! Μια ζωή μέσα στην ακαθαρσία, σε κάνει να νοιώθεις κι΄ ο ίδιος ένα κομμάτι πατσαβούρα...

Ο Αργυρόπουλος, τραβάει συνεχώς φωτογραφίες. Ο δήμαρχος¹, χωρίς σακάκι, μιλάει με κάτι κουτσούβελα, λίγο πιο πέρα, πούχουν απλώσει μια κουρελού στο χώμα και παίζουν πεντόβολα.

-        Έχετε παιδιά; ρωτάω τον γέροντα.

-        Και παιδιά έχω, κι΄ εγγόνια έχω και δισέγγονα. Και καλά εγώ, συνήθισα στη βρώμα. Τι φταίνε, όμως τα μικρά παιδάκια να ζουν μέσα σ΄ αυτή τη γούρνα και τα κορμάκια τους νάναι γεμάτα καντήλες και κουνούπια;

Η γειτονιά (σκέψου ειρωνεία: τη λένε Αστυθέα!) πληροφορείται πως «κάτι τρέχει». Δηλαδή «ήρθανε κάτι κύριοι, με τον δήμαρχο, τραβάνε φωτογραφίες στο ρέμα – λες να σωθούμε;». Σε λίγο, μαζεύονται ολόγυρά μας, ένα σωρό άντρες και γυναίκες, σημαδεμένοι από την έγνοια, γεμάτοι κραυγές και υποδείξεις. «Δεν είμαστε άνθρωποι εμείς;» «Εφτά χρόνια δεν μας αφήνανε να μιλήσουμε².. Δεν του λες του υπουργού να κάνει καμμιά βόλτα δώθε;». «Είναι ντροπή, είναι αίσχος, να ζούμε μέσα στο βούρκο, σαν τα γουρούνια.» .

Φεύγουμε. Ο νους μου, είναι σε μια από τις κουβέντες που άκουσα: «Δεν του λες του υπουργού να κάνει καμμιά βόλτα από δώθε;». Και λέω: Πέρασε, αλήθεια, απ΄ αυτά τα μέρη, κανένας υπουργός; Έστω κάποιος άλλος αρμόδιος; Σίγουρα δεν πέρασε. Γιατί αν είχε περάσει και είχε δει θα είχε φρίξει. Και το Χαϊδάρι, δεν θάχε ολόγυρά του αυτή την τάφρο του αίσχους. 

Γρηγορούσα

Τρέχουμε κατά τη Γρηγορούσα. Σταματάμε σ΄ ένα φούρνο, που έχει γίνει δημοτικό σχολείο. Ο φωτογράφος, τη δουλειά του. Μια νοικοκυρά απέναντι, τη δικιά της: «Το υπόλοιπο σχολείο βρίσκεται πιο κάτω. Σ’  ένα μαγαζί. Εδώ κάνουν μάθημα οι μικρότερες τάξεις. Πηγαίνετε κι΄ αποκεί, για να πάρετε μια ιδέα».

Πράγματι το «υπόλοιπο σχολείο», είναι μαγαζί. Η καθαρίστρια, δυστυχώς, δεν είν΄ εκεί για να μας ανοίξει να δούμε τι συμβαίνει. Κοιτάζουμε απ΄ το τζάμι και βλέπουμε ένα πελώριο απορημένο Χριστό να μας παίρνει κατόπι.

Καινούργια στάση. Μεσοδρομίς. Για ν΄ ανοίξουμε ένα φρεάτιο και να δούμε τα «υπόγεια ύδατα», που κατηφορίζουν από το βουνό, κι ύστερα χώνονται στα σπίτια, για να πλημμυρίσουνε υπόγεια και αυλές, για να κάνουν έναν ολόκληρο κόσμο να αισθάνεται πως ζει στη Βενετία.

-        Τα σπίτια, σ΄ αυτή την περιοχή, πλημμυρίζουν κάθε χειμώνα;

Η κυρία, που βγαίνει στο μπαλκόνι, με τον άντρα της και το γιο της, δεν βρίσκει λόγια για να εκφράσει την απελπισία της.

- Κύριε, ζούμε σ΄ ένα διαρκές μαρτύριο! Νοικιάζουμε, συνεχώς μηχανάκια, για να βγάζουμε το νερό, που πλημμυρίζει τα σπίτια μας! Το κακό, αρχίζει το φθινόπωρο και τελειώνει για δυό μήνες το καλοκαίρι. Κι ύστερα, φτου κι απ΄ την αρχή... Μαρτύριο σας λεω...

Στο Χαϊδάρι με τον Δήμαρχο

(κάτοικοι – ρέματα – παιδικοί σταθμοί – Σκαραμαγκάς)

Στο Χαϊδάρι λοιπόν. Μ΄ ένα δήμαρχο, που λέει, πως ένας τίμιος δημοσιογράφος, αξίζει περισσότερο από έναν άξιο πρωθυπουργό. Τον δήμαρχο Δημήτρη Γιαχνή, παλιό βουλευτή της ΕΔΑ, που για δεύτερη φορά κρατάει τα γκέμια της πόλης, αφού πέρασε, στην εφταετία, από τη Γυάρο και τη Λέρο³.

Τον αφήνω να μιλάει γιατί τα λέει καλά:

«Είμαι Μικρασιάτης. Κι΄ αυτό τον τόπο τον αγαπώ. Είμαι απ΄ τους πρώτους που ήρθαν κι έμειναν εδώ. Εξήντα οικογένειες ήμαστε τότε, το ΄24, όλοι πρόσφυγες από τη Νέα Φώκαια. Σήμερα, βέβαια, οι πρόσφυγες είναι ελάχιστοι. Το Χαϊδάρι, γέμισε, φούντωσε, έγινε μιά πόλη 50.000 κατοίκων, με καλούς, ήσυχους ανθρώπους, που ήρθαν απ΄ όλα τα μέρη της Ελλάδας...»

......

-        Οι κάτοικοι του Χαϊδαρίου, απ΄ ό,τι ξέρω, είναι εργάτες στην πλειοψηφία τους.

-        Ναι. Βιομηχανικοί εργάτες. Έχουμε, όμως, και οικοδόμους και μικροεπαγγελματίες. Αλλά οι βιομηχανικοί εργάτες είναι περισσότεροι. Και δεδομένου ότι δουλεύουν και οι γυναίκες τους στις φάμπρικες, δημιουργείται αμέσως θέμα παιδικών σταθμών.

-        Αυτό είναι το κυριότερο πρόβλημα που απασχολεί το Χαϊδάρι;

-        Όχι. Το κυριότερο πρόβλημα είναι τα ακάλυπτα ρέματα. Θα πάμε επί τόπου να δείτε και να κρίνετε....

-        Σε σας δεν ανήκει ο Σκαραμαγκάς;

-        Σε εμάς. Αλλά πια, ο Δήμος μας δεν έχει θάλασσα. Τα ναυπηγεία, φάγανε όλο τον Σκαραμαγκά – ιστορία που άρχισε με τη δικτατορία του Μεταξά και τέλειωσε με τη δικτατορία του Παπαδόπουλου – και για μας, απόμεινε ένα κομμάτι βρώμικης θάλασσας, μήκους 50 μέτρων. Και τρέχα τώρα να κάνεις μπάνιο σ΄ αυτή τη βρώμικη θάλασσα, των 50 μέτρων, με το χέρι του διπλανού σου να ακουμπάει πάνω σου.

-        Το καλό με εσάς είναι ότι έχετε πολύ πράσινο.

-        Ευτυχώς. Το ένα τέταρτο της έκτασης του Χαϊδαρίου είναι πευκόφυτο. Ανασαίνουμε. Κι  έτσι γλυτώνουμε από τις αναθυμιάσεις των εργοστασίων, που είναι σπαρμένα ολόγυρά μας. 

Μια σειρά καημοί

Πρέπει να τελειώνω. Έχουν σειρά κι άλλοι Δήμοι. Να τελειώνω, λέγοντας, πως το Χαϊδάρι, μπορεί να γίνει ένας ονειρεμένος τόπος, έχει τα φόντα να γίνει ένας ονειρεμένος τόπος, αν γλυτώσει από τα ρέματα, αν γλυτώσει από τα «υπόγεια ύδατα» που λιμάρουν τα θεμέλια των σπιτιών, αν σ΄ ένα μικρό τμήμα της πόλης, που δεν έχει νερό, φτάσει το δίκτυο ύδρευσης, αν ο υπουργός Συντονισμού αναθεωρήσει τη σύμβαση των ναυπηγείων κι η θάλασσα του Σκαραμαγκά ξαναγυρίσει στο Χαϊδάρι, αν τα παιδάκια της Γρηγορούσας κάνουν μάθημα σε σχολείο κι όχι σε φούρνο, αν το συγκοινωνιακό πρόβλημα, που είναι οξύτατο, λυθεί.

Τελείωσα. Με τον καημό του δημάρχου, που δεν έχει λεφτά για να φτιάξει ένα γήπεδο, που δεν έχει λεφτά για να φτιάξει μερικές πλατείες, που δεν έχει λεφτά για να φτιάξει ένα Πνευματικό Κέντρο⁴, όπου θα μαζεύονται οι νέοι για να ξεχάσουν τα σφαιριστήρια και την πρέφα.

Διευκρινήσεις Κ.Φ:

1.       Δήμαρχος τότε, το 1975,  ήταν ο Δημήτρης Γιαχνής

2.       Εφτά χρόνια στρατιωτική δικτατορία 1967 – 1974,  στην διάρκεια της οποίας τα κόμματα, τα συνδικάτα και όλες οι συλλογικές μορφές έκφρασης και οργάνωσης των πολιτών είχαν απαγορευτεί.

3.       Γυάρος – Λέρος, νησιά αλλά και τόποι εξορίας των αριστερών και των κομμουνιστών.

4.      Το 1976, ο Δημήτρης Γιαχνής διέσωσε τον Λόφο του Προφήτη Ηλία και αργότερα με τέσσερις αποφάσεις των Δημοτικών  Συμβουλίων του 1977, 1978, 1980 ο χώρος γύρο από το Παλατάκι δεσμεύτηκε. Η απόφαση δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ,  τεύχος τέταρτον, αρ.φύλλου 520, 16 Σεπτεμβρίου 1981 «περί τροποποιήσεως του ρυμοτομικού σχεδίου Χαϊδαρίου (Αττικής) και καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως του χώρου Πνευματικού Κέντρου και κτιρίων Πνευματικών και Πολιτιστικών Εκδηλώσεων».  Αργότερα εξασφαλίστηκαν οι πόροι από τις επόμενες διοικήσεις και έτσι αποκτήθηκε το Παλατάκι (1985) και το κτήριο που φιλοξενεί τις «4 Εποχές» του Νικόλαου Γύζη (2002).

 

 Οι Παλιοί Συμμαθητές

........Οι παλιοί συμμαθητές μας δεν είναι μόνο τα παιδιά που πηγαίναμε μαζί τους στην ίδια τάξη, στο ίδιο σχολείο. Οι παλιοί συμμαθητές μας, για μένα τουλάχιστον, είναι όλα τα πρόσωπα που αγαπήσαμε. Τότε που ήμαστε παιδιά, έφηβοι, νέοι. Οι παλιοί συμμαθητές μας δεν είναι μόνο πρόσωπα. Είναι και δρόμοι και πάρκα και αλάνες και πετροπόλεμοι. Είναι κι τα πάνινα τόπια που φτιάχναμε απο τις κουρελιασμένες κάλτσες μας. Είναι και το "χλωρικό και θειάφι", που το βάζαμε κάτω από ένα σπασμένο πλακάκι, στις ράγες του τράμ, κι "ανατινάζαμε" την Αθήνα, κάθε Ανάσταση.

Οι παλιοί συμμαθητές μας είναι και τα παιχνίδια μας. Παιχνίδια που έπαιζαν οι παππούδες και οι προπαππούδες μας. Τότε που η ζωή δεν άλλαζε κάθε δύο, κάθε τρία χρόνια.

Οι παλιοί συμμαθητές μας είναι και τα κλειστά συρτάρια μας. Τα συρτάρια των παιδικών μας χρόνων, γεμάτα απο σβούρες, σπάγκους και μολυβένια στρατιωτάκια, που ο πόλεμος του χρόνου τα σακάτεψε, κι είναι πια χωρίς χέρια, χωρίς πόδια. Τ' αγαπώ αυτά τα κλεισμένα συρτάρια. Τ' ανοίγω καμιά φορά, σιγά-σιγά, με προσοχή, με τρυφερότητα, μην τυχόν και φτερουγίσει και πετάξει απο μέσα και χαθεί εκείνο το χρυσό χελιδόνι της νιότης μου, που η καρδιά του χτυπάει με την καρδιά μου και μου αφηγείται ταξίδια και περιπέτειες.

 Κόμητες Μοντεχρήστους και δραπέτες του Αλκατράζ κι έναν Χριστό που σταμάτησε στο Χαϊδάρι, αναστήθηκε στη Δραπετσώνα και ύστερα πήρε το ντουφέκι του και οχυρώθηκε πίσω απο τα οδοφράγματα, μαζί με τη μάνα μου και τον πατέρα μου και τον φίλο τους τον Σπύρο, που τον εκτέλεσαν οι Γερμανοί, το Μάη του '44, στην Καισαριανή....

Λευτέρης Παπαδόπουλος

 Απόσπασμα από το αφήγημα "Οι παλιοί συμμαθητές" - Εκδόσεις Καστανιώτη