Η Επανάσταση του '21 και η Μονη Δαφνίου - Η Μάχη στο Δαφνί 21 Μαρτίου 1827 και η θέση "περαταριά"

 

[18 Απριλίου 2021 - Παγκόσμια Ημέρα Μνημείων και Τοποθεσιών Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Επίσκεψη ξενάγηση στη Μονή Δαφνίου με ειδικό θέμα "Η Μονή Δαφνίου και η Επανάσταση του '21". Διοργάνωση "Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ".]

Συνεχίζουμε τις δημοσιεύσεις στο ιστορικό blog ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ με το πρωτότυπο θέμα "Η Μονή Δαφνίου και η Επανάσταση του '21".

Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece γιορτάζει με ένα δικό του τρόπο τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. [Περισσότερα ΕΔΩ]. Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάζουμε και το θέμα "Η Μονή Δαφνίου και η Επανάσταση του '21" το οποίο θεωρούμε ότι είναι σχεδόν άγνωστο στο ευρύ κοινό.

Σημειώνουμε ότι το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ θα σηματοδοτήσει τα "Ταμπούρια των Αγωνιστών του '21 στο Ποικίλο Όρος". Περισσότερα αρχές Αυγούστου 2021 με αφορμή τις Μάχες του Χαϊδαρίου 6 και 8 Αυγούστου 1826 [ΕΔΩ]

"...Βαστάτε τά ταμπούρια σας νά μή σάς πνίξουν οι Τούρκοι...." Γιώργης Καραϊσκάκης δακρυσμένος πριν ξεψυχήσει 23 Απριλίου 1827.

Κώστας Φωτειάκης

Η Μονή Δαφνίου και η Επανάσταση του ΄21

(Απόσπασμα από «ΤΟ ΔΑΦΝΙ» του Δ.Γρ.Καμπούρογλου, σελ.73-74)

Το Χαϊδάρι συνδέεται όπως αναφέρουμε και στην προηγούμενη ανάρτηση με την ομώνυμη Μάχη του Χαϊδαρίου, 6 και 8 Αυγούστου 1826, τον Καραϊσκάκη, το Φαβιέρο (Γάλλος αξιωματικός) και άλλους αγωνιστές. Ο Δήμος Χαϊδαρίου τιμά από το 1979 τη μάχη αυτή καθιερώνοντας τα «Καραϊσκάκεια» που στην πορεία των ετών άλλαξε τίτλο, η ουσία όμως των εκδηλώσεων παραμένει η ίδια.

Σήμερα παρουσιάζουμε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Δ.Γρ.Καμπούρογλου «ΤΟ ΔΑΦΝΙ», 1920 (φιλοδοξούμε να το επανεκδώσουμε), στο οποίο παρουσιάζονται διάφορες πληροφορίες για τη Μονή Δαφνίου κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του ’21.

[ΙΘ΄ Κατά τον Αγώνα 

Και τέλος  φθάνομεν εις τον Αγώνα.

Η μόνη πληροφορία, την οποία μέχρι τούδε έχομεν δια το Μοναστήρι του Δαφνιού κατά την επανάστασιν του ΄21 είναι, ότι πολιερκηθέν παρά των Τούρκων κατελήφθη δια προδοσίας. [σ.σ. πως έγινε η προδοσία μέσα από τα πηγάδια παρουσιάζεται στις ξεναγήσεις των ΦτΦ]

Εζώζετο μάλιστα και το πτώμα του προδότου άταφον. Πότε το πολιόρκησαν οι Τούρκοι ισχυρώς αμυνόμενον δια του τοιχογυρίσματός τους και τίνες επολιορκήθησαν εντός αυτού – διότι δεν πιστεύουμε να επρόκειτο δια πεντέξ καλογήρους – αγνοούμε. [σ.σ: εκτιμούμε ότι δεν είναι η μάχη στο Δαφνί (21 Μαρτίου 1827), που έδωσε ο Καραϊσκάκης μπροστά από τη Μονή για να φαίνεται από την Ακρόπολη και να εμψυχώσει του πολιορκημένους].

…Κατά τον Αγώνα φέρεται ως ηγούμενος του Δαφνίου ο ιερομόναχος Αγαθάγγελος Λαμπίρης, Αθηναίος, απόφοιτος της περιφήμου σχολής του Ντέκα [Η Σχολή των Αθηνών Ιωάννου Ντέκα, λειτούργησε από το 1806-1821, με χορηγία του ιδρυτή της, έμπορου στην Βενετία, εξ Αθηνών].

….Και μια ακόμη πληροφορία έχομεν δια το Δαφνί κατά τον Αγώνα. Όταν ο στρατηγός Γκούρας επί τινα χρόνον απεμακρύνθη των Αθηνών… έγραψε προς τους συναδέλφους του Εφόρους Επιστολή…. η οποία εγράφη εις το Δαφνί και εκείθεν απεστάλην. Έχει δε ως εξής:

«Κύριοι Έφοροι της Φιλομούσου Εταιρείας, χαίρετε,

Επειδή κ΄ εγώ αναχωρώ και λείπω από το χρέος μου, από την επιστασίαν της Φιλομούσου Εταιρείας, αφήνω επίτροπόν μου τον κ.Στάμον Σεραφείμ να επιστατή μαζί σας όσον να γυρίσω, και γνωρίσετέ τον ει εμέ.

Ιω.Γκούρας – Μοναστήρι Δαφνί.»] 

-------------------------------------------------------------

Νίκος ΒΕΗΣ Δελτίον XAE 4 (1927), Περίοδος Β'• Σελ. 75-99 ΑΘΗΝΑ 192

ΕΚ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΔΑΦΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΧΩΡΟΥ ΑΥΤΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ (1821-1827)

Πενιχρά! είναι αί γνώσεις ημών περί της ιστορίας της μονής Δαφνιού διαρκούντος του Μεγάλου 'Αγώνος (1821 - 1827). Κατά παράδοσιν είναι γνωστόν, ότι ή περιώνυμος μονή πολιορκηθεισα υπό τών Τούρκων κατελήφθη υπό τούτων της προδοσίας Παϊσίου τινός μονάχου, αδελφού της μονής. Οι Τούρκοι γενόμενοι κύριοι τον -απόρθητου, ώς εθεωρείτο, Δαφνιού, επυρπόλησαν πολλά αυτοΰ μέρη. Ό γεραρός και πολύτιμος της μονής ναός και τα ψηφιδωτά αυτοΰ υπέστησαν τότε μεγάλας βλάβας. Οι αδελφοί της μονής διεσκορπίσθησαν. Περί δε του προδότου μοναχού προσθέτει ή παράδοσις, ότι οΰτος αποθανών παρέμεινε κατά θείαν δίκην άλυτος. Το πτώμα αύτοΰ, ώς λέγουσι, κατέκειτο μέχρι περίπου του 1854 εν Δαφνίο) αταφον, εκτεθείμένον εις κοινόν εμπαιγμόν.

Γραπτά μνημεία προερχόμενα μεν εκ της περιόδου του Μεγάλου - "Αγώνος, σχετιζόμενα δέ προς την μονήν Δαφνιού, ελάχιστα, εφ' δσον γνωρίζω, διεσώθησαν. Ό έξοχος Άθηναιογράφος κ. Δημ. Γρ. Καμποΰρογλους διεξερχόμενος τα κατά την περί ης ό λόγος μονήν επί της Επαναστάσεως σημειοΐ: «"Οταν ό στρατηγός Γκοΰρας επί τίνα χρόνον άπεμακρΰνθη των 'Αθηνών—υποθέτω δέ, δτι τοΰτο θα συνέβη κατά την άποστολήν του εις Πελοπόννήσον χάριν της καταπαΰσαως τών εκεί εμφυλίων σπαραγμών — επειδή ήτο συγχρόνως καί "Εφορος της Εταιρείας τών Φιλόμουσων των 'Αθηνών, έγραψε προς τους συναδέλφους του έπιστολήν, δι' ης δηλοί, δτι κατά την άπουσίαν τον αφήνει άλλον άντικαταστάτην του είς το καθήκον τοΰτο. Ή επιστολή, σωζόμενη, εγράφη εις το Δαφνί και εκείθεν απεστάλη· έχει δέ ως έξης:

Κύριοι

"Εφοροι της Φιλόμουσου 'Εταιρείας χαίρετε. "Επειδή κ εγώ αναχωρώ καί λοίπω άπα το χρέος μου, από την επιστααίαν της Φιλόμουσου 'Εταιρείας, άφίνω επίτροπόν μον τον κ. Στάμον Σεραφείμ να επιστάτη μαζί σας όσον να γυρίσω, καί γνορίσετε τον ώς εμέ"

Ίω. Γκούρας.

 Μοναστήρι Δαφνί. Προς τους κ. κ. 'Εφόρους της Φιλόμουσου Εταιρείας».

ΑΧΡΟΝΙΣΤΟΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ - ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΗΜΕΡΟΜΗΜΙΑ 15 Σεπτεμβρίου 1924 – 3 Ιουλίου 1826

 Στρατηγός Βάσος Μαυροβουνιώτης «Ομιλία με τίτλο «Ο Ελληνικός Αγών – Διατριβή αναγνωσθείσα την 8^η Ιανουαρίου 1876 (5 σελίδες με θέμα την τοποθεσία Δαφνί)

Νικόλαος Ά . Καρώρης

Ημερολόγιο: 8Ή 'Ιουλίου 1826: «δέκα εξ Κουκουβανιώται (Κουκουβάουνες)  χθες εις Δαφνί έκτύπησαν εν μικρόν σώμα εχθρικόν, εφόνευσαν ένα, ελάβωσαν τεσσάρας, επήραν καί τίνα λάφυρα».

27 'Ιουλίου 1826 «Το πρωί εφάνησαν ερχόμενοι από τον δρόμον του Δαφνιού περί τους 100 ιππείς. "Από τούτο από καί αλλά σημεία όσα παρετηρήσαμεν εχθές εσυμπεράναμε.· ότι εις 'Ελευσίνα ασχολούνται πολύ οί Τούρκοι»

…προ της 4ης Αύγουστου 1826 καταληφθή ή μονή Δαφνιού υπό τών Τούρκων, απόπειρα δε τών Ελλήνων προς κατάληψιν αυτής, ώς φαίνεται, απέτυχε.

«Εχει δε γραφή ή περί ης ό λόγος επιστολή τοΰ στρατάρχου Καραϊσκάκη τη 4 Αυγούστου 182(εξ Έλευσΐνος) προς τον 'Αθήναιον Νικόλαον Λογοθέτην Χωματιανόν : «Προς τούτοις—γράφει μεταξύ άλλων ό Καραϊσκάκης— επείγαμεν, και εις το Μοναστίρι το Δαφνί το όποιον, κατά κακήν τΰχην το έχουν πιασμένον όί εχθροί…»

[6-8 Αυγούστου 1826 έγιναν οι δύο Μάχες Χαϊδαρίου]

5 Αύγουστου 1826 ό Νικόλαος Ά . Καρώρης

 «Περί. . . . τάς 6 ώρας της νυκτός άρχισεν αιφνίδιος τουφεκισμός μέσα εις τα Σεπόλια. Οι άνθρωποι [=οί πολιορκοΰμενοι "Ελληνες επί τής Ακροπόλεως] έπετάχθηοαν όλοι και βλέπουν τον τουφεκιομον να εκτείνεται εις τον κάμπον κατά το Δαφνί έξω τουελαιώνος. ... ». ') 

 «6 Αυγούστου 1826 "Αφου δε εξημερώσει; τί να Ιδούν; "Ολη ή περιφέρεια τον χωρίον Χαϊντάρι, ή εκκλησία τοΰ Προφήτου Ηλία,  το ρεύμα (ρέμα) και οί λόφοι εκείνοι γιεματοι από στρατεύματα Ελληνικά εκεί έτριγύριζε και το ιππικών τών Τούρκων και ετουφεκίζοντο με τους εδικούς μας. . . .»

 ------------------------

[ο Κιουταχής) Ταὐτοχρόνως ἔστειλε καὶ χιλίους πεζοὺς καὶ πεντακοσίους ἱππεῖς ἀπὸ τὸ μέρος τοῦ Δαφνίου διὰ νὰ τοποθετηθῶσιν εἰς τὴν θέσιν τῆς Περαταριᾶς (πέρασμα?) καὶ νὰ ἐμποδίσωσι τὴν ἐκεῖθεν διάβασιν τῶν Ἑλλήνων, ὥστε τὸ Ἑλληνικὸν στρατόπεδον ἀποκλεισθὲν τοιουτοτρόπως καὶ στερηθὲν τροφῶν ν’ ἀναγκασθῇ νὰ διαλυθῇ.

Περαταριά = Χειροκίνητο τελεφερίκ...

Η ΜΑΧΗ ΣΤΟ ΔΑΦΝΙ 21 ΜΑΡΤΙΟΥ 1827

Μετά τήν ήττα στό Κερατσίνι, η θέση τού Κιουταχή έγινε ακόμα πιό δύσκολη. Από πολιορκητής τής Ακρόπολης κινδύνευε νά γίνει ο ίδιος πολιορκημένος, αφού ήταν κυκλωμένος από χιλιάδες Έλληνες ενόπλους, οι οποίοι εκτός τών άλλων είχαν καί τόν θαλάσσιο έλεγχο τού Σαρωνικού. Ήδη όμως κατέφθαναν νέες ενισχύσεις από τήν Κωνσταντινούπολη γιά νά ενισχύσουν τόν πεισματάρη σερασκέρη, ο οποίος αποδείχθηκε ότι ήταν ο ικανότερος πασάς από όλους όσους είχε στείλει η Υψηλή Πύλη γιά νά καταστείλει τήν επανάσταση τών ραγιάδων. 

Ο Ρεσίτ πασάς, όπως επίσης λεγόταν ο Οθωμανός στρατηγός, παρατηρούσε τήν διαρκή πρόοδο τών ελληνικών στρατευμάτων στόν Πειραιά, τό Φάληρο καί τό Κερατσίνι καί επιχείρησε νέα προσπάθεια γιά νά διαλύσει τό βασικό στρατόπεδο τού Κερατσινίου, έχοντας κρύψει τό ιππικό του πίσω από τούς λόφους τής μονής Δαφνίου, τό οποίο θά κρατούσε γιά νά επιτεθεί τήν κατάλληλη στιγμή. Η μάχη έγινε στίς 21 Μαρτίου 1827 στό Δαφνί καί διεξήχθη σώμα μέ σώμα. Ο Κιουταχής διηύθυνε ο ίδιος τή μάχη καί οι Τουρκαλβανοί μή τολμώντας νά υποχωρήσουν, πολέμησαν μέ πείσμα. Από τήν πλευρά τών Ελλήνων ο Βασίλης Μπούσγος καί ο Γενναίος Κολοκοτρώνης πού μάχονταν μέ τά σπαθιά στά χέρια, καί ο Χατζημιχάλης μέ τό ιππικό του, ήταν αυτοί πού επέδειξαν γενναιότητα καί αυτοθυσία. Τό κρυμμένο τουρκικό ιππικό πού εμφανίστηκε ξαφνικά υπερφαλάγγισε τό ελληνικό ιππικό καί ο Καραϊσκάκης βρέθηκε αποκομμένος από τή βάση του στό Κερατσίνι.

 Τελικά έπειτα από σκληρή μάχη, οι Έλληνες υποχώρησαν έχοντας απώλειες 19 νεκρούς, ανάμεσα στούς οποίους ήταν καί ο Σουλιώτης Βασίλης Δαγκλής. Ο τόπος διεξαγωγής τής μάχης ήταν ορατός από τούς αποκλεισμένους στήν Ακρόπολη, οι οποίοι αναθάρρησαν βλέποντας τίς προσπάθειες τών συμπατριωτών τους καί έστειλαν αγγελιοφόρο στόν Καραϊσκάκη μέ τό μήνυμα ότι μπορούν ακόμα δέκα ημέρες νά κρατήσουν τό κάστρο. Στόν Γενναίο Κολοκοτρώνη έκανε ιδιαίτερη εντύπωση "μία γυναίκα Οθωμανίδα όπου τήν είχε πάντοτε ο Καραϊσκάκης μέ ενδύματα ανδρικά καί μέ όπλα" καί η οποία μαχόταν στό πλευρό τού αρχιστράτηγου.

Δημήτριος Αινιάν - Βιογραφία Καραϊσκάκη (Μάχη Δαφνίου)

-----------------------------

Ὁ Κιουταχῆς ἰδὼν τὴν ἑπομένην ἡμέραν τὴν πρόοδον ταύτην τῶν Ἑλλήνων καὶ ὑποπτεύων τὴν αὔξησιν καὶ ἐπιτυχίαν των, ἔλαβε κατὰ νοῦν καὶ τὸ σχέδιον τῆς ἑνώσεως τοῦ Καραϊσκάκη μετὰ τῶν εἰς Φαληρέα νὰ ἐμποδίσῃ καὶ τὸ εἰς Κερατζίνι στρατόπεδον ν’ ἀποκλείσῃ ὥστε νὰ τὸ βιάσῃ διὰ τῆς ἐλλείψεως τῶν τροφῶν νὰ διαλυθῇ. 

Ἔπεμψε λοιπὸν ὀλίγους ἱππεῖς νὰ παρατηρήσωσι τὰς περὶ τὸ Ἑλληνικὸν στρατόπεδον τοποθεσίας καὶ λαβὼν παρ’ αὐτῶν τὰς ἀναγκαίας πληροφορίας ἔκαμε κίνημα μὲ δύω περίπου χιλιάδας πεζοὺς καὶ ἑξακοσίους ἱππεῖς· ἄφησεν ἐξ αὐτῶν τριακοσίους εἰς μίαν ἐκκλησίαν καὶ μὲ τοὺς λοιποὺς διευθυνόμενος διὰ τοῦ παραθαλασσίου τοῦ λιμένος, ἀνέβη εἰς τὴν παρακειμένην ράχην, σκοπὸν ἔχων, φαίνεται, νὰ κατασκευάσῃ ἐπ’ αὐτῆς ὀχυρώματα καὶ νὰ βάλῃ κανόνια εἰς τὴν ἄκραν διὰ νὰ ἐμποδίσῃ τὴν εἴσπλευσιν τῶν πλοίων εἰς τὸν κόλπον τοῦ Κερατζινίου. 

Ταὐτοχρόνως ἔστειλε καὶ χιλίους πεζοὺς καὶ πεντακοσίους ἱππεῖς ἀπὸ τὸ μέρος τοῦ Δαφνίου διὰ νὰ τοποθετηθῶσιν εἰς τὴν θέσιν τῆς Περαταριᾶς καὶ νὰ ἐμποδίσωσι τὴν ἐκεῖθεν διάβασιν τῶν Ἑλλήνων, ὥστε τὸ Ἑλληνικὸν στρατόπεδον ἀποκλεισθὲν τοιουτοτρόπως καὶ στερηθὲν τροφῶν ν’ ἀναγκασθῇ νὰ διαλυθῇ. Διατάξας ταῦτα ὁ Κιουταχῆς καὶ δώσας τὰς ἀναγκαίας ὁδηγίας εἰς τὰ διάφορα σώματα, αὐτὸς συνωδευμένος ἀπὸ ἑκατὸν περίπου ἐκλεκτοὺς ἱππεῖς ἐστέκετο ἀντικρὺ τοῦ Μετοχίου διὰ νὰ παρατηρῇ τὰ γινόμενα καὶ νὰ δίδῃ τὴν ἀναγκαίαν συνδρομὴν εἰς τὰ σώματα, ὅσα ἤθελον πιασθῇ εἰς μάχην. 

[ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Περαταριά είναι το χειροκίνητο τελεφερικ... άρα θα πρέπει να υπήρχε μια τέτοια θέση στην περιοχή του Δαφνιού[

Ὁ δὲ Καραϊσκάκης ἀπέστειλε πεντακοσίους πεζοὺς καὶ ἕως πεντήκοντα ἱππεῖς διὰ ν’ ἀντιπαραταχθῶσι κατὰ τῶν εἰς τὴν ράχην ἐχθρῶν· διώρισε δὲ τοὺς εἰς τὸ Μετόχιον καὶ τοὺς περὶ αὐτὸ προμαχῶνας νὰ μένωσιν ἥσυχοι εἰς τὰς θέσεις των, ἐκτὸς ἐὰν ἴδωσι κινδυνεύοντας τοὺς μαχομένους, τότε δὲ νὰ στείλωσι μικράν τινα δύναμιν μόνον. Ἐπλησίασαν οἱ Ἕλληνες εἰς τοὺς περὶ τὴν ράχην ἐχθροὺς καὶ ἤρχισαν τὸν ἀκροβολισμόν, ἀλλ’ οἱ ἱππεῖς τῶν Ἑλλήνων, οἱ ὁποῖοι ἐπροπορεύοντο τῶν πεζῶν, ὀπισθοδρομήσαντες ὀλίγον διὰ νὰ γεμίσωσι τὰ πυροβόλα των, ἔδωκαν καιρὸν εἰς τοὺς Τούρκους νὰ ἐφορμήσωσιν, ἀντέστησαν ὅμως οἱ πεζοὶ καὶ τοὺς ἀντέκρουσαν....

Δημήτριος Αινιάν - Βιογραφία Καραϊσκάκη  [ΕΔΩ]