Το «φρέαρ» στον «Προφήτη Δανιήλ» και η αρχαία Ιερά Οδός

Η προέκταση της γραμμής Νο 3 του ΜΕΤΡΟ προς τα Δυτικά δεν θα μπορούσε να γίνει, χωρίς να ληφθεί υπ΄ όψιν η αρχαία Ιερά Οδός και τα κατά το μήκος της μνημεία.
Έχουμε ήδη παρουσιάσει στο blog το τμήμα της Ιεράς Οδού στην Πλατεία Σταυρωμένου στο Αιγάλεω, τα βάθρα της γέφυρας του ποταμού Κηφισού στο σταθμό Ελαιώνας, που διέσωσε και ανέδειξε η Γ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων.

Σήμερα συνεχίζουμε με το Φρέαρ του Προφήτη Δανιήλ, που βρίσκεται σχεδόν απέναντι από το εκκλησάκι του Αγίου Σάββα, λίγο πριν από το σταθμό Ελαιώνας του ΜΕΤΡΟ.
Η ανασκαφή ανέδειξε ένα μικρό αλλά καλοδιατηρημένο «τμήμα της αρχαίας Ιεράς Οδού και έναν αποθέτη (λάκκο) διαμέτρου 3 μέτρων. Από το εσωτερικό του περισυνέλεγαν κεραμίδες οροφής, δύο κεφαλές αρχαϊκών ειδωλίων και πολλοί ελευσινιακοί κέρνοι».(ΠΗΓΗ: Γ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων)
Αυτός ο αρχαιολογικός χώρος είναι περιφραγμένος, με τον ίδιο τρόπο που έχουν «προστατευτεί» προσωρινά και προαναφερθέντες και περιμένει την ανάδειξή του…


[Άποψη της ανασκαφής στο φρέαρ "Προφήτης Δανιήλ". Φαίνεται καθαρά το τμήμα της αρχαίας Ιεράς Οδού και άλλα ευρήματα. Φωτογραφία Γ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων]


[Φαίνεται καλύτερα και ολοκληρωμένα το τμήμα της αρχαίας Ιεράς Οδού. Διακρίνονται καθαρά τα δύο "αναλημματικά τοιχώματα", όπως τα σημερινά "κράσπεδα" στα πεζοδρόμια. Η ίδια τεχνική έχει παρατηρηθεί σε όλα τα διασωθέντα τμήματα του οδοστρώματος καθ΄ όλο το μήκος της Ιεράς Οδού. ΦΩτ.: Κ.Φωτ]


[Ο πυθμένας του Φρέατος. Στην ανασκαφή βρέθηκαν "βότσαλα" κ.λπ. Φωτ.: Κ.Φωτ]


[Ο χώρος του φρέατος του Προφήτη Δανιήλ, στο νότιο τμήμα της σημερινής Ιεράς Οδού. Φωτ.: K.Φωτ.]

Στη συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβούλιου (ΚΑΣ) που πραγματοποιήθηκε στις 26/1/2010 εγκρίθηκε (εκτιμούμε με μεγάλη καθυστέρηση) «η μελέτη κατασκευή στεγάστρων για την προστασία των αρχαιοτήτων: α) στο σταθμό του ΜΕΤΡΟ «Αιγάλεω», β) στο ανατολικό φρέαρ εξαερισμού του σταθμού του ΜΕΤΡΟ «Ελαιώνας» και γ) στο φρέαρ «Προφήτης Δανιήλ».
Τα στέγαστρα και στους τρεις χώρους θα είναι παρόμοιας τεχνικής με αυτό που βρίσκεται στο πεζοδρόμιο της Λεωφόρου Αμαλίας, λίγο πριν την είσοδο του Ζαππείου.

«Ο Άγιος Σάββας Ηγιασμένος» στη θέση της Ιερής Συκιάς και του Ναού της Δήμητρας στην Ιερά Οδό

[«Ο Άγιος Σάββας Ηγιασμένος» δεξιά επί της Ιεράς Οδού, ερχόμενος από Αθήνα προς Αιγάλεω, λίγο πριν το σταθμό ΜΕΤΡΟ του Ελαιώνα, περίπου στη συμβολή με την Οδό της Αγίας Άννας. Στον αρχικό σχεδιασμό της γραμμής 3 του ΜΕΤΡΟ, ο σταθμός αναφερόταν ως «Άγιος Σάββας» και όχι Ελαιώνας. Σύμφωνα με την παράδοση το εκκλησάκι κτίστηκε τον 9ο μ.Χ. αιώνα από την αυτοκράτειρα Θεοδοσία, επάνω σ΄ ένα αρχαίο ναό.

«Μεταξύ της Γεωπονική Σχολής και του γέρικου ελαιόδεντρου υπήρχε Ιερό της Δήμητρας και της Κόρης, όπου λατρευόταν επίσης η Αθηνά και ο Ποσειδών. Σ΄ αυτό το ιερό στάθμευαν οι μύστες όταν επέστρεφαν από την Ελευσίνα, για να ανασυγκροτηθούν και να μπουν στην Αθήνα». Ιωάννα Τσιριγώτη – Δρακωτού, Αρχαιολόγος, περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, τ.43/1992.

Ο Αλέξανδρος Μποφίλας στο βιβλίο του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας, «ωραίο, φρικτό κι απέριτο τοπίον», αναφέρει ότι ο Ι. Ναός Αγίου Σάββα ήταν στη «θέση Ιερής Συκιάς και Ναού Δήμητρας» σελ.109 – 119.
Για την Ιερή Συκιά και του ναού της Δήμητρας και της Κόρης κάνει αναφορά και ο Παυσανίας στα ΑΤΤΙΚΑ «Υπάρχει επίσης βωμός του Ζεφύρου και ιερό της Δήμητρας και της Κόρης, όπου τιμώνται μαζί και η Αθηνά και ο Ποσειδών. Στο μέρος αυτό λένε πως ο Φύταλος είχε δεχτεί στο σπίτι του τη Δήμητρα και πως η θεά τους έδωσε σε αντάλλαγμα το οπωροφόρο δέντρο της συκιάς.»

Ο Πωλ Φουκάρ στο βιβλίο του «Ελευσίνια Μυστήρια» αναφέρει ότι "δεν έχω καμιά πληροφορία για το δρόμο που ακολουθούσαν ως τη στιγμή που η πομπή πλησίαζε την Αθήνα. Κι όταν έφτανε στο προάστιο της Ιερής Συκιάς, δυο χιλιόμετρα από το Δίπυλο (τις Θριάσιες πύλες της Αθήνας) σταματούσε."

Στον Οδηγό του ΕΟΤ του 1930, στην πεζοπορική διαδρομή Αθήνα – Ελευσίνα υπάρχει η εξής περιγραφή: «Η εκκλησία του Αγίου Σάββα βρίσκεται μετά τον Κηφισό ποταμό και είναι κτισμένη πάνω στη θέση του αρχαίου ναού της Δήμητρας». Στο σκίτσο του οδηγού της διαδρομής, που δημοσιεύεται στο «Χαϊδάρι – Τόπος και Άνθρωποι» (σελ.85), φαίνεται καθαρά ότι ο Κηφισός είναι τοποθετημένος στο «κάδρο» πριν το εκκλησάκι του Αγίου Σάββα. Όπως αναφέρουμε σε προηγούμενη ανάρτηση ο ποταμός Κηφισός δεν ήταν στη θέση που είναι σήμερα αλλά ανατολικότερα.]


[Ο νότιος εξωτερικός τοίχος της εκκλησίας του Αγίου Σάββα με εντοιχισμένα αρχαία μάρμαρα…
"Στην ίδια περιοχή και στο νότιο κράσπεδο της σημερινής (Ιεράς Οδού) είναι κτισμένη η μικρή εκκλησία του Αγίου Σάββα με εντοιχισμένα μάρμαρα που ανήκουν σε μνημεία της Ιεράς Οδού..." Ιωάννα Τσιριγώτη – Δρακωτού, Αρχαιολόγος, περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, τ.43/1992.]


[Επάνω Φωτογραφία:Ο Άγιος Σάββας τοποθετημένος μέσα σε πλαίσιο από αρχαία μάρμαρα της Ιεράς Οδού.
Κάτω Φωτογραφία: Πλαίσιο παραθύρου από μάρμαρα μνημείων επί της Ιεράς Οδού.
Μάρμαρα από την αρχαία Ιερά Οδό έχουν χρησιμοποιηθεί και σε άλλου ναούς, όπως π.χ. στη Μονή Δαφνίου, οποία κτίστηκε στη θέση του Ιερού του Δαφναίου Απόλλωνα.]

Τα τρία λίθινα βάθρα της αρχαίας γέφυρας του Κηφισού "σε πλαστικό" κάτω από τσίγκους!!! στο σταθμό Ελαιώνας του ΜΕΤΡΟ

[Τα τρία λίθινα βάθρα της αρχαίας γέφυρας του Κηφισού. Βρέθηκαν στη διάρκεια της κατασκευής του σταθμού Ελαιώνας του ΜΕΤΡΟ. Δείτε στις κατωτέρω φωτογραφίες που βρίσκονται... Άραγε τι θα έλεγαν ο Παυσανίας, ο Σατωμπριάν(που ήπιε νερό από το ποτάμι το 1806) και τόσοι άλλοι περιηγητές που περιέγραψαν το ποτάμι να διασχίζει τον αρχαίο Ελαιώνα; ΝΤΡΟΠΗ μας!!! Μεγαλύτερη ντροπή πρέπει να αισθάνονται, αν έχουν αισθήματα, οι κύριοι και οι κυρίες των κυβερνήσεων που τα "φάγανε"]


[ΕΔΩ, στο σταθμό Ελαιώνας του ΜΕΤΡΟ, μέσα στα καυσαέρια και τη βρώμα, βρίσκονται τα παραπάνω τρία λίθινα βάθρα της αρχαίας γέφυρας του ποταμού Κηφισού!!! ΝΤΡΟΠΗ... Στην ίδια απαράδεκτη κατάσταση που βρίσκεται και το τμήα της Ιεράς Οδού στο σταθμό Αιγάλεω του ΜΕΤΡΟ στην πλατεία Σταυρωμένου (δείτε για την Ιερά Οδό, ΕΔΩ)


[Τα τρία λίθινα βάθρα της αρχαίας γέφυρας του Κηφισού "προστατευμένα" με πλαστικό. Είναι τοποθετημένα κάτω από τους τσίγκους της προηγούμενης φωτογραφίας, σε χαμηλότερο επίπεδο από το σημερινό οδόστρωμα της Ιεράς Οδού]


[Λεπτομέρεια από το μεσαίο βάθρο της γέφυρας]

Ο ποταμός Κηφισός βρισκόταν ανατολικότερα, εντός του αρχαίου Ελαιώνα (που τον αποδεκάτησαν και εξακολουθούν να τον περιφρονούν οι νεοέλληνες της ανάπτυξης)... Οι φωτογραφίες που βλέπετε είναι τα τρία λίθινα βάθρα της αρχαίας γέφυρας του ποταμού Κηφισού, που τον μετέτραψαν από ποτάμι σε αγωγό λυμάτων και βιομηχανικών αποβλήτων.
Η πρώτη φωτογραφία είναι από το αρχείο της Γ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων...
Όι πάντες γνωρίζουν τα αρχαιολογικά ευρήματα κατά μήκος της αρχαίας Ιεράς Οδού, η αρμόδεια Εφορεία, το ΥΠΠΟ, το Αττικό ΜΕΤΡΟ...
Κάτι θα πρέπει να έχουν ακούσει και ο σύλλογος των αρχαιολόγων. Αδέλφια μαζί σας για τα πρόβλήματα που αντιμετωπίζετε, όμως καλό είναι να μη ξεχνάτε και την επιστομονική σας ιδιότητα, δηλαδή ότι ως ειδικοί περιμένουμε από εσάς να παρεμβένετε.
Κάτι θα πρέπει να έχουν ακούσει και οι Δημοτικοί "άρχοντες"... Πέρα του τυπικού, ας πούμε στο Δήμο Αιγάλεω, δεν έχουμε δει να διεκδικούν και να αγωνίζονται για την ανάδειξη των αρχαιοτήτων και της ιστορικής μας κληρονομιάς.
Εμείς θα εντείνουμε τις προσπάθειες ανάδειξης των αρχαιοτήτων και της ιστορικής μας κληρονομιάς με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες...
ΟΥΦΦΦΦΦΦΦΦΦΦΦΦΦΦ... έχεις και τον Μίλερ να γράφει ότι "την Ιερά Οδό πρέπει να την περπατάμε και όχι να τη διασχίζουν άμαξες..." και Ι.Χ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΠΟΥ ΕΙΧΑΜΕ ΕΔΩ.

«Εικονογραφούμε» και σχολιάζουμε αποσπάσματα από το άρθρο της κας Δρακωτού «Η πορεία της αρχαίας Ιεράς Οδού και η σημασία της», Γ΄ Μέρος, ΠΥΘΙΟΝΙΚΗ

[Το εξώφυλλο της έρευνας του Ανδρ.Α. Παπαγιαννόπουλου - Παλαιού, ΠΥΘΙΟΝΙΚΗ. Το εξώφυλλο έχει φιλοτεχνήσει ο ζωγράφος Αλέξανδρος Π.Καραγιαννάκης έχοντας ώς πρότυπο το εξώφυλλο του Elite des Monuments Ceramographigues, 1861]


[Τοπογραφικός χάρτης από το βιβλίο, σελ.17]


[Ο τοπογραφικός χάρτης του αρχαιολόγου Ιωάννη Τραυλού που σημειώνει (1984) το Μνημείο της Πυθιονίκης (Pythionike Denkmal) στο ίδιο ακριβώς σημείο με τον χάρτη του Ανδρ.Α.Παπαγιαννόπουλου – Παλαιού (19360]


[ΑΠΠ, Αναπαράσταση του Μνήματος της Πυθιονίκης, σελ.14]

Συνεχίζουμε με το Γ΄ Μέρος και τελευταίο για την ώρα απόσπασμα και σχολιασμό του άρθρου της κας Ιωάννας Δρακωτού.

- Για το περίφημο Μνημείο της εταίρας Πυθιονίκης στην Ιερά Οδό που αναφέρει ο Παυσανίας (ΑΤΤΙΚΑ 37,5) και άλλοι συγγραφείς:

Ιωάννα Δρακωτού: Ήταν ένα από τα μεγαλοπρεπή μνημεία, ίσως το μεγαλοπρεπέστερο, της Ιεράς Οδού, το κενοτάφιο της Πυθιονίκης, προστατευόμενης του Άρπαγου… Στο τέλος του περασμένου αιώνα, ύστερα από ανασκαφική έρευνα, δυτικότερα του Δρομοκαΐτειου ψυχιατρείου, εντοπίστηκαν θεμέλια λαξευμένα σε πορώδες έδαφος, που πιθανότατα ανήκουν στο περίφημο κενοτάφιο.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: Η κα Δρακωτού δεν αναφέρει συγκεκριμένα πια ήταν αυτή η ανασκαφική έρευνα. Γενικότερες ανασκαφές στην Ιερά Οδό είχαν γίνει αρκετές αλλά και ειδικότερες ανασκαφές για την εξεύρεση του μνημείου της Πυθιονίκης. Στη δημοσίευση που είχαμε κάνει με θέμα «Συμβολή στην έρευνα για την ανεύρεση του «Μνημείου της Πυθιονίκης» στην Ιερά Οδό, στο χώρο του Διομηδείου Κήπου» (Μάρτιος 2010), είχαν αναφερθεί οι ανασκαφές Elie Jean De Vassoigne 1854, Fr.Lenormant, Καμπούρογλου 1892. Όσον αφορά την περιγραφή της κας Δρακωτού ότι «εντοπίστηκαν θεμέλια λαξευμένα σε πορώδες έδαφος» ενδεχομένως αυτό το «έδαφος» να είναι το ίδιο με εκείνο για το οποίο ο κ.Μιχάλης Σταματάκης έχει εκφράσει την άποψη ότι «πρόκειται για αρχαίο λατομείο» και πως: «φαίνεται ότι έχει λαξευτεί ο τοπικός «αρουραίος λίθος», δεν έχουμε ενδείξεις ότι κάτι υπήρχε πάνω στα κλιμακωτά επίπεδα…».

Η άποψη του αρχαιολόγου- επιγραφολόγου Ανδρ.Α.Παπαγιαννόπουλου – Παλαιού (Αθήνεσι 1936) ότι το «μεγαλοπρεπές» Μνημείο της Πυθιονίκης βρισκόταν σε συγκεκριμένο σημείο πλησίον της Ιεράς Οδού, που το υποδεικνύει α) Με σκίτσο β) Φωτογραφία γ) Αναλύσεις και συσχετισμούς, αν και δεν έχει καταγραφεί σε κάποιο Πρακτικό της Αρχαιολογικής Εταιρείας (ΠΑΕ), πρέπει να ερευνηθεί άμεσα για έναν πρόσθετο λόγο.
- Ποιος είναι αυτός ο πρόσθετος λόγος; α) Ο τοπογραφικός χάρτης του αρχαιολόγου Ιωάννη Τραυλού που σημειώνει (1984) το Μνημείο της Πυθιονίκης (Pythionike Denkmal) στο ίδιο ακριβώς σημείο με τον χάρτη του Ανδρ.Α.Παπαγιαννόπουλου – Παλαιού (1936) και β) η αναφορά του Ιωάννη Τραυλού στο Μνημείο της Πυθιονίκης στο βιβλίο του Bildlexikon zur Topographie des antiken Attika [Gebundene Ausgabe], στο λήμμα HEILIGE STRASSE σελ.177. Ο Ι.Τ. περιλαμβάνει στη βιβλιογραφία του άρθρου του HEILIGE STRASSE την εργασία του ΑΠΠ για την ΠΥΘΙΟΝΙΚΗ.

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι τόσο εντός του Βοτανικού Κήπου Διομήδους, όσο και στο ΨΝΑ Δρομοκαΐτειο, στην ευρύτερη περιοχή της Μονής και του Άλσους Δαφνίου, στο λόφο της Ηχούς, εντός του Γεωπονικού Πανεπιστήμιου (Ιερά Οδός 75 στην περιοχή Ελαιώνας), υπάρχουν όχι μόνο ίχνη της αρχαίας Ιεράς Οδού (τα οποία σκεπάζονται όταν ανακαλύπτονται, «διασώζονται με κατάχωση»), αλλά και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα. Το ερώτημα είναι αν υπάρχει η βούληση να ανασκαφούν οι ανωτέρω περιοχές και να αναδειχθούν.
(Σε επόμενη ανάρτηση θα παρουσιάσουμε βιογραφικά στοιχεία του Ανδρ.Α. Παπαγιαννόπουλου – Παλαιού.)

«Εικονογραφούμε» και σχολιάζουμε αποσπάσματα από το άρθρο της κας Δρακωτού «Η πορεία της αρχαίας Ιεράς Οδού και η σημασία της», Β΄ Μέρος

[Η φωτογραφία είναι σκαναρισμένη από το περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ τ.43/1992 και η ποιότητά της δεν είναι καλή. Θα αναρτηθεί πάλι κάποια άλλη στιγμή σε πολύ καλύτερη ποιότητα. Το τμήμα αυτό της Ιεράς Οδού "διατηρήθηκε σε κατάχωση"]


[Το κίτρινο βέλος δείχνει το σημείο που βρέθηκε το τμήμα της αρχαίας Ιεράς Οδού στο ύψος του 9ου Δημοτικού Σχολείου Χαίδαρίου. Το τμήμα αυτό που βλέπετε στην ανωτέρω φωτογραφία σκεπάστηκε το 1988(?)]

Συνεχίζουμε την παρουσίαση του άρθρου της κας Ιωάννας Δρακωτού με την μορφή δικών μας ερωτημάτων. Στην πραγματικότητα το άρθρο δεν δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ τ.43/1992 με αυτήν τη μορφή.
- Μετά τη «μικρή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου κάτω από τη γέφυρα του Κηφισού και Ιεράς Οδού, που ήταν και το δυτικό όριο του μεγάλου ελαιώνα» τι ακολουθούσε;
Ιωάννα Δρακωτού: «Ακολουθεί ο πλούσιο Δήμος Έρμου, όπου και τα ευρήματα είναι πλουσιότερα (μαρμάρινα επιτύμβια, υπολείμματα ταφικών βάθρων και αξιόλογα κτερίσματα τάφων). Συνεχίζοντας την πορεία της προς τα δυτικά η αρχαία οδός, άλλοτε «κλίνοντας» προς τα βόρεια και άλλοτε πάλι προς τα νότια, φθάνει στα όρια του Δήμου Χαϊδαρίου, όπου και αποκαλύφθηκε στο βόρειο κράσπεδο της σημερινής ένα μεγάλο τμήμα της, το πλέον αντιπροσωπευτικό» (πρώτη φωτογραφία στην παρούσα ανάρτηση).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Απ΄ ότι παρατηρούμε διερχόμενοι την Ιερά Οδό στο ύψος της Ιεράς Οδού που περιγράφει η κα Δρακωτού, δηλαδή πηγαίνοντας από Αιγάλεω προς τη Μονή Δαφνίου και λίγο πριν την στροφή της Αγίας Βαρβάρας που είναι τα Mack Donald’s , αυτό το «μεγάλο τμήμα, το πλέον αντιπροσωπευτικό», δεν το βλέπουμε. Το «τμήμα» αυτό αποκαλύφτηκε το 1988(?) μπροστά από το 9ο Δημοτικό Σχολείο Χαϊδαρίου και μετά σκεπάστηκε. Η κα Δρακωτού περιγράφει αναλυτικότερα σε νεώτερο άρθρο της στο βιβλίο ΑΤΤΙΚΗΣ ΟΔΟΙ,σελ.122,το "αντιπροσωπευτικό τμήμα" που παρουσιάζεται εδώ στην πρώτη φωτογραφία, και αναφέρει ότι "διατηρήθηκε σε κατάχωση" (δηλαδή σκεπάστηκε, αφού πάρθηκαν κάποια μέτρα προστασίας).
Η ίδια μέθοδος της "κατάχωσης" χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα για το τμήμα της αρχαίας Ιεράς Οδού που αποκαλύφθηκε στο Άλσος Δαφνίου, στο πρώτο πέλμα της σιδηροδρομικής γέφυρας που κατασκευάζεται.
-----------
«Σκεπάζουν» την ιστορία μας και τον πολιτισμό μας, εμείς τουλάχιστον να γνωρίζουμε που βρίσκεται η πολιτιστική και ιστορική μας κληρονομιά και ας προσπαθήσουμε να την αναδείξουμε.

«Εικονογραφούμε» και σχολιάζουμε αποσπάσματα από το άρθρο της κας Δρακωτού «Η πορεία της αρχαίας Ιεράς Οδού και η σημασία της» (A΄ μέρος)

Για την πορεία της Ιεράς Οδού, την τεχνική της περιγραφή της αυτή καθ΄ αυτή, καθώς και τα μνημεία κατά μήκος της έχουν γράψει πολλοί ιστορικοί, αρχαιολόγοι, περιηγητές, ξεκινώντας από τον Παυσανία στα ΑΤΤΙΚΑ και φτάνοντας μέχρι τις μέρες. Ίσως ένα βιβλίο με περιγραφές και με επιστημονικές αναφορές για τις αρχαιολογικές έρευνες από το Δίπυλο μέχρι την Ελευσίνα δεν θα ήταν αρκετό. Μόνο τα Πρακτικά της Αρχαιολογίας Εταιρείας και τα θέματα που έχουν δημοσιευτεί στην Αρχαιολογική Εφημερίδα να συγκεντρώσει κάποιος θα ήταν αρκετά. Στην ουσία προβάλλονται (προβάλλουμε και εμείς) τα ίδια πράγματα που κατέγραψαν οι Καμπούρογλου, Σκιάς, Κουρουνιώτης, Τραυλός, Λαμπάκης κ.ά. (μιλάμε μόνο για έλληνες). Βεβαίως η προβολή τους γίνεται με έναν τρόπο που να είναι κατανοητός και ελκυστικός στο ευρύ κοινό. Αυτό τον τρόπο και εμείς προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε για να προβάλλουμε την ιστορία της Δυτικής Αθήνας αλλά και για να συμβάλλουμε με τις δημοσιεύεις α) στην ενημέρωση των πολιτών β) στην ανάδειξη των ιστορικών ευρημάτων παρεμβαίνοντας και «πιέζοντας» την πολιτεία, που δείχνει ότι έχει άλλες προτεραιότητες.
Η αρχή μας είναι ότι υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση των λέξεων: Γνωρίζω – Αγαπώ – Προστατεύω. Δηλαδή όποιος γνωρίζει την πόλη και την ιστορίας της, την αγαπάει και κατά συνέπεια την προστατεύει.
Για να επανέλθουμε στην Ιερά Οδό… Πιστεύουμε ότι το άρθρο της κας Δρακωτού που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ τ.43/1992 προσφέρεται για να επιλέξουμε ορισμένα θέματα και να τα αναδείξουμε. Βεβαίως και το πρόσφατο βιβλίο «ΑΤΤΙΚΗΣ ΟΔΟΙ» που περιέχει μεταξύ των άλλων οδών δύο άρθρα α) Iερά Oδός, ανατολικό τμήμα - Iωάννα Δρακωτού β) Iερά Oδός, δυτικό τμήμα - Πόπη Παπαγγελή, προσφέρεται για «εικονογράφηση» όμως δεν τα έχουμε σε ηλεκτρονική μορφή.
Επιλέξαμε να παρουσιάσουμε επιλεκτικά κάποια σημεία του άρθρου με την μορφή ερωτήσεων, στην πραγματικότητα το άρθρο δημοσιεύτηκε σε κανονική μορφή και όχι με ερωτήσεις - απαντήσεις.
-------------

- Πως εξηγούνται τα ταφικά μνημεία στην Ιερά Οδό; (όπως αυτό της φωτογραφίας)
Ιωάννα Δρακωτού: «Είναι γνωστό ότι μετά το κτίσιμο του Θεμιστόκλειου τείχους επιβλήθηκε παλαιότερος νόμος που δεν επέτρεπε την ίδρυση νεκροταφείων σε κατοικημένες περιοχές. Ως καταλληλότεροι χώροι για την ανάπτυξη εκτεταμένων νεκροταφείων θεωρήθηκαν τα κράσπεδα δρόμων που πλαισιώνονταν με επιβλητικά ιδιωτικά και δημόσια ταφικά μνημεία. Εξάλλου η θέση αυτή επελέγη και για πρακτικούς λόγους. Αφ΄ ενός τα μνημεία θα ήταν ορατά από όλους και αφ΄ ετέρου θα ήταν εύκολα προσιτά.»
-------------------


- Πως ήταν κατασκευασμένη η Ιερά Οδός; (τμήματα της οποίας βλέπουμε στις ανωτέρω δύο φωτογραφίες)
Ιωάννα Δρακωτού:«Η αρχαία οδός, όπως άλλωστε και οι περισσότερες αρχαίες οδικές αρτηρίες, από μικρές αδούλευτες πέτρες «μπηγμένες» σε σκληρό χώμα. Το πλάτος της ορίζεται από τα δύο «αναλήμματα», τοίχους δηλαδή μικρού ύψους, κτισμένους με μεγαλύτερες πέτρες από την μια και την άλλη πλευρά του οδοστρώματος. Σε περίπτωση βραχώδους εδάφους γίνονταν λαξεύσεις ή εκβραχισμοί. Σε κατηφοριές το κατάστρωμα συγκρατείτο με χτιστά αναλήμματα. Σε μερικά τμήματά της διατηρήθηκαν βαθιές αυλακώσεις που σχηματίστηκαν από τους τροχούς των αμαξών και απέχουν μεταξύ τους 1,40μ…. Από τα υπολείμματα των αναλημμάτων της που διατηρήθηκαν… διαπιστώθηκε ότι το πλάτος της δεν ξεπερνάει τα 5 μ. Ακόμη και πολύ κοντά στην είσοδο του Ιερού της Δήμητρας στην Ελευσίνα έχει πλάτος 5,50 μ. περίπου.»

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ κας Ιωάννας Δρακωτού ΕΔΩ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: α) Το σχήμα, μέγεθος και η τεχνική της κατασκευής της Ιεράς Οδού φαίνονται πολύ καθαρά στα ΠΑΕ που δημοσίευσε ο Ιωάννης Τραυλός το 1937 καθώς και στο βιβλίο του Bildlexikon στη Γερμανική έκδοση, λήμματα του οποίου μεταφράζονται στην ελληνική γλώσσα. β)«Ο Αλέξανδρος Μποφίλας, στην ομιλία του με θέμα «Φυτεύσεις και τοποσήματα στην αρχαία Ελλάδα» ανέφερε ότι… οι θέσεις των αρχαίων ναών και άλλων κομβικών στοιχείων υποδομής του δρόμου ακολουθούν συγκεκριμένη διάταξη με ενιαίες αποστάσεις πέντε αττικών σταδίων (924μ) μεταξύ τους, η οποία γίνεται αντιληπτή ακόμα και από τα σωζόμενα υπολείμματα…» Κώστας Φωτεινάκης «Χαϊδάρι – τόπος και άνθρωποι», σελ.34.
------------
Σχετικά θέματα του blog για την Ιερά Οδό ΕΔΩ

Ιωάννα Τσιριγώτη - Δρακωτού: "Η πορεία της Ιεράς Οδού και η σημασίας της"/ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ τ.43

[Οι δύο Ταφικοί Περίβολοι στην Ιερά Οδό, στο ύψος του ΨΝΑ Δρομοκαΐτειο. Δεν υπάρχει καμία επιγραφή, καμία πινακίδα που να μαρτυρά την ύπαρξή τους. Οι δύο φωτογραφίες περιλαμβάνονται στο άρθρο της κας Δρακωτού και είναι από το αρχείο του Γιάννη Ιγγλέση]

"...Στην περιοχή του σταθμού του Αιγάλεω τα αρχαία βρίσκονταν στα 2-3 μέτρα. Στον Κηφισό και στον Ελαιώνα, όπου υπάρχουν προσχώσεις από το ποτάμι, το βάθος μπορεί να φτάνει και τα 7-8 μέτρα. Στο Χαϊδάρι λίγο... να ξύσεις, βρίσκεις τα ίχνη."
Ρένα Κλουτσινιώτη (αρχιτέκτονας - πολεοδόμος και από τους συνεργάτες του εκδότη του ΑΝΤΙ κ.Παπουτσάκη που διοργάνωσαν τα φεστιβάλ του περιοδικού για να προβάλλουν τον Ελαιώνα, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (17/10/09).

ΚΛΙΚΑΡΕΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ κας Ιωάννας Τσιριγώτη - Δρακωτού: "Η πορεία της Ιεράς Οδού και η σημασίας της"/ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ τ.43, 1992.
Σε επόμενη ανάρτηση θα υπογραμμίσουμε ορισμένα από τα σημεία του άρθρου.
-------------
ΓΙΑ ΤΑ ΔΥΟ ΟΙΚΟΠΕΔΑ ΣΤΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:
Οι δύο παραπάνω χώροι χαρακτηρίστηκαν ιστορικοί με απόφαση της Υπουργού +Μελίνας Μερκούρη ΥΠΠΟ/αρχ/α1/18564/778 με τίτλο «Κήρυξη ως αρχαιολογικού χώρου οικοπέδων με ταφικά μνημεία στην Ιερά Οδό».
Τα οικόπεδα αυτά είναι:
1. Ολόκληρο το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ευάγγελου Βλασιάδη και Σοφίας Καντζή.
2. Το τμήμα του γειτονικού οικοπέδου, ιδιοκτησίας Καλιόπης Κυριακίδου και Μ.Πετροχείλου μαζί με τα ρυμοτομηθέντα τμήματά τους.
Στο ΦΕΚ δημοσιεύεται σχέδιο με τα δεσμευμένα οικόπεδα με λοξή διαγμάμμιση και αναφέρεται ως λόγος για αυτή την κήρυξη η αποτελεσματικότερη προστασία των ταφικών μνημείων με το δεδομένο ότι είναι τα καλύτερα διατηρημένα από όσα ανακαλύφθηκαν μέχρι τότε στη διαδρομή της αρχαίας Ιερά Οδού.
(οι παραπάνω πληροφορίες είναι από τον κ.Γιάννη Ιγγλέση, (Αρχιτέκτων – Μηχανικός ΕΜΠ/ Συλλέκτης – Ερευνητής ιστορικών ντοκουμέντων Χαϊδαρίου)

Επιστολή του ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙΣ. Χαϊδαρίου στην Γ΄ Εφορεία για την καθυστέρηση έκθεσης των αρχαιολογικών ευρημάτων στο ΜΕΤΡΟ Αιγάλεω.

[Ιερά Οδός στην Πλατεία Σταυρωμένου στο Αιγάλεω παραμένει "προφυλαγμένη" με τσίγκους και με σανίδες. Για πόσο ακόμα?]

Συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης για τα αρχαιολογικά ευρήματα και την έκθεσή τους στις 16 προθήκες στο σταθμό Αιγάλεω του ΜΕΤΡΟ, την ανάδειξη του τμήματος της Ιεράς Οδού που βλέπετε στην ανωτέρω φωτογραφία, σας ενημερώνουμε ότι στείλαμε επιστολή στην Γ΄ Εφορεία με κοινοποίηση στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ με την οποία εκφράζουμε την αγανάκτησή μας για την καθυστέρηση και ζητάμε να δεσμευτούν με ημερομηνίες.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Συνεχίζουμε με αναρτήσεις που έχουν ως θέμα τους την Ιερά Οδό. Επόμενη ανάρτηση "Η πορεία της Ιεράς Οδού και η σημασίας της" της αρχαιολόγου Ιωάννας Τσιριγώτη - Δρακωτού που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ τ.43/1992.